عادل سی و سه مرده

به منظور بررسی اثر تیمارهای پرایمینگ بذر روی برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد در سه رقم گندم نان ریژاو، سرداری و کریم مطالعه ای در شرایط آزمایشگاه، گلخانه، لوله های گلدانی داخل مزرعه و مزرعه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و بلوک کامل تصادفی با 4 و 3 تکرار در سال های 95-1394 و 96-1395 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه انجام شد. در مطالعات آزمایشگاهی و گلخانه ای، 40 تیمار پرایمینگ بذر شامل، پرایمینگ هورمونی: اکسین (ایندول بوتیریک اسید)، جیبرلیک اسید، سالیسیلیک اسید و سیتوکنین (کینتین) با غلظتهای 100، 150 و 200 میلی گرم بر لیتر، 24- اپی براسینولید با غلظت های 5/0، 1 و 5/1 میلی گرم بر لیتر و توفوردی با غلظت های 10، 50 و 100 میکرومولار به عنوان تنظیم کننده های رشد گیاهی، اسموپرایمینگ : کلرید کلسیم و کلرید پتاسیم با غلظت های 50، 75 و 100 میلی مول در لیتر و پلی اتیلن گلیکول (PEG4000) با غلظت های 5، 5/7 و 10 درصد وزنی- حجمی، پرایمینگ غذایی شامل سولفات روی آبدار با غلظت های 1/0، 3/0 و 5/0 درصد وزنی- حجمی، اوره با غلظت های 2، 4 و 6 گرم در لیتر، آسکوربیک اسید و مایواینوزیتول با غلظت های 100، 150 و 200 میلی گرم بر لیتر و یک سطح هیدروپرایمینگ با آب مقطر یک بار تقطیر شده و یک تیمار شاهد (بدون پرایمینگ) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. از میان این تیمارهای پرایمینگ بذر، 11 تیمار بر اساس نتایج حاصل از آزمایشات آزمایشگاهی و گلخانه ای برای بخش مزرعه ای انتخاب گردید. آزمایش دو ساله به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی اجرا شد. بر اساس نتایج، در کشت پتری دیش در آزمایشگاه تفاوت معنی داری بین تیمارهای پرایمینگ بذر در هر سه رقم گندم وجود داشت. بیشترین وزن خشک اندام هوایی و ریشه در شرایط کشت آزمایشگاهی به ترتیب به تیمارهای 1/0 درصد سولفات روی و 200 میلی گرم بر لیتر جیبرلیک اسید مربوط بود. بیشترین درصد جوانه زنی در تیمار 5/7 درصد پلی اتیلن گلیکول 4000 بدست آمد. در شرایط کاشت گلخانه ای بیشترین وزن خشک اندام هوایی و ریشه به ترتیب به تیمارهای 2 گرم در لیتر اوره و 100 میلی گرم بر لیتر آسکوربیک اسید مربوط بود. در کاشت لوله های گلدانی داخل مزرعه بیشترین طول، وزن خشک، حجم و چگالی ریشه و محتوای نسبی آب برگ و سطح برگ پرچم، وزن خشک شاخساره و ارتفاع گیاه به ترتیب در تیمارهای پرایمینگ بذر اوره با غلظت 4 گرم در لیتر و سولفات روی 3/0 درصد به دست آمد. نتایج دو ساله مزرعه نشان داد بیشترین میانگین عملکرد دانه از رقم ریژاو تحت تیمار پرایمینگ بذر با اوره 4 گرم در لیتر به دست آمد که برابر 4/2801 کیلوگرم در هکتار (افزایش 30/11 درصدی نسبت به شاهد بدون پرایم) بود. بیشترین عملکرد بیولوژیک به تیمار ترکیب رقم سرداری و اوره 4 گرم در لیتر برابر 7/8206 کیلوگرم در هکتار (افزایش 47/7 درصدی نسبت به شاهد بدون پرایم) مربوط بود. بیشترین وزن هزاردانه برابر 5/39 گرم (افزایش 87/5 درصدی نسبت به شاهد بدون پرایم) بود که از رقم سرداری تحت تأثیر تیمارهای پرایمینگ بذر با سولفات روی 3/0 درصد حاصل شد. بیشترین میانگین درصد پروتئین دانه از رقم کریم و تیمارهای اوره با غلظت 4 گرم در لیتر، آسکوربیک اسید و جیبرلیک اسید با غلظت 100 میلی گرم بر لیتر به ترتیب با افزایش 36/4، 36/4 و 27/3 درصدی نسبت به شاهد به دست آمد. بر اساس مجموع صفات اندازه‎گیری شده بخش شاخساره، ریشه، عملکرد و پروتئین دانه، تیمارهای غذایی اوره با غلظت 4 گرم در لیتر، سولفات روی با غلظت 3/0 درصد، آسکوربیک اسید با غلظت 100 میلی گرم بر لیتر و کلرید پتاسیم 100 میلی مولار به‎عنوان تیمارهای مناسب و برتر پرایمینگ بذر تحت شرایط دیم در این تحقیق شناسایی شدند.