با هدف تعیین رابطه بین صفات نموی و عملکرد دانه گندم دوروم(Triticum turgidum L. var. durum) تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل، تعداد 154 لاین گندم دوروم در شرایط قطع آبیاری از مرحله چکمه ای (Z, 4.5) در سال زراعی 92-1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آبادغرب کشت شدند. بر اساس تنوع در تعداد روز تا ظهور سنبله و رسیدن فیزیولوژیک تعداد 39 ژنوتیپ گزینش و در سال زراعی 93-1392 همراه با رقم ساجی در شرایط تنش خشکی آخر فصل و آبیاری نرمال کشت شدند. روند تغییرات مراحل نموی جوانه انتهایی ساقه اصلی با نمونه گیری های متوالی تا مرحله تشکیل سنبلچه انتهایی با کالبد شکافی انجام و ثبت شد. لاین ها برای طول مراحل نموی تنوع بالایی نشان دادند. در لاین های سریع الرشد برجستگی های دوگانه و سنبلچه انتهایی بترتیب با حداقل 475 و 691 درجه روز رشد ظاهر شدند. در شرایط بدون تنش، افزایش طول دوره لازم تا ظهور برجستگی دوگانه، سبب افزایش طول مراحل نموی تا گرده افشانی و افزایش عملکرد دانه شد. در شرایط تنش خشکی، افزایش طول مرحله رویشی تا برجستگی دوگانه، عملکرد دانه را کاهش داد. افزایش مجموع زمان تغییر مرحله رویشی به زایشی سبب کاهش طول مرحله طویل شدن ساقه، افزایش زمان تا ظهور برگ پرچم وکاهش عملکرد دانه شد.در مجموع، تنش خشکی سبب کاهش دوره رشد و نمو و عملکرد دانه شد. کاهش عملکرد دانه بسته به ژنوتیپ متفاوت بود. ژنوتیپ های با دوره رویشی کوتاه تر و واجد توان تغییر سریع مرحله رویشی به زایشی در شرایط تنش خشکی آخر فصل عملکرد دانه بهتری داشتند.
