آرام شریفی

در این پژوهش ابتدا به بررسی خواص زیستی عصاره گونه Pimpinella anthriscoides از تیره چتریان پرداخته شد. و عصاره این گیاه از نظر خواص آنتی اکسیدانی (با استفاده از روش های احیای آهن (FRAP) ، روش حذف رادیکال DPPH)، محتوای فنولی تام و فلاونوئیدی، بررسی شد. با توجه به محرز شدن عدم اسانس دهی این گونه و ناتوان بودن عصاره آن در مهار رشد باکتریهای هدف، گونه Hymenocrater longiflorus از تیره نعناییان انتخاب گردید. تست های آنتی اکسیدانی، بررسی محتوای فنلی، فلاونوییدی و ارزیابی های میکروبی نیز برای عصاره این گونه انجام شد. مقدار اسانس به دست آمده از اندام های هوایی این گونه نیز بسیار ناچیز بود و برای انجام آزمون های تکمیلی میکروبی (مهار تشکیل بیوفیلم، MIC و MBC) کفایت نمی کرد. لذا گونه دیگری از خانواده نعناییان (Thymus kotschyanus) برای مقایسه با H. longiflorus که حجم تولید اسانس آن به مراتب بیشتر بود انتخاب شد. خواص زیستی گونه T. kotschyanus شامل: بررسی توان آنتی اکسیدانی به روش FRAP و DPPH، بررسی محتوای فنل با روش فولین سیو کالتیو و محتوای فلاونویید با روش رنگ سنجی آلومینیوم کلرید، بررسی اثرات ضد میکروبی با روش‌های مختلف (ارزیابی هاله عدم رشد با روش دیسک دیفیوژن، روش رقت لوله‌ای جهت برآورد MBC و MIC و ارزیابی کمی و کیفی میزان مهار تشکیل بیوفیلم) بر روی سویه‌های باکتریایی Escherichia coli و Staphylococcus aureus مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون FRAP نشان داد H. longiflorus در تمامی غلظت ها نسبت به دو گونه گیاهی دیگر توان احیا کنندگی بالاتری دارد. اگر چه نتایج آزمون DPPH، عصاره و اسانس گیاه T. kotschyanus را در مهار رادیکال آزاد موفق تر نشان داد. آزمون ارزیابی محتوای فنولی و فلاونوئیدی نشان داد که گونه P. anthriscoides به ترتیب با دارا بودن 1/100 میلی گرم کوئرستین بر گرم عصاره بیشترین محتوای فلاونوئیدی و 36/65 میلی‌گرم اسید گالیک بر گرم عصاره بالاترین محتوای فنولی را به خود اختصاص داد. هر چند نتایج آزمون های ضد میکروبی عصاره گونه P. anthriscoides را حتی در بیشترین غلظت ناتوان در مهار سویه های گرم مثبت و منفی مورد مطالعه نشان داد. لذا از انجام آزمون های تکمیلی ضد میکروبی با حضور عصاره این گونه صرف نظر شد. عصاره گونه H. longiflorus در بیشترین غلظت (g/ mlµ 300) هاله عدم رشدی به قطر 13 میلی متر برای سویه S. aureus و 8 میلی متر برای سویه E. coli تولید کرد که در مقایسه با عصاره دو گونه دیگر که در مهار تکثیر باکتریها ناتوان بودند، این گونه نتیجه قابل قبولی داشت. اسانس گونه H. longiflorus نیز در بیشترین غلظت (µl/ml100) قطر هاله عدم رشد 7 میلی متر را در برابر سویه E. coli ایجاد کرد. اسانس گونه T. kotschyanus در غلظت های 25 و50 میکرولیتر بر میلی لیتر اسانس، قطر هاله عدم رشدی به ترتیب برابر 14 و16 میلی متر در برابر سویه E. coli و 13 و 16 میلیمتر در برابر سویه S. aureus نشان داد. اسانس این گیاه در غلظت 100 میکرولیتر بر میلی لیتر صد در صد کشندگی را برای هر دو سویه باکتری القا کرد به طوری که اجازه رشد و تکثیر برای تولید هاله عدم رشد به باکتریها داده نشد. نتایج آزمون MIC برای گونه T. kotschyanus (سویه S. aureus MIC=6/25µl و سویه اشریشیا کلی MIC=12/5µl) نشان داد که در غلظت های پایین، اسانس قادر به مهار تکثیر باکتریها بوده است. آزمون سنجش مهار تشکیل بیوفیلم نیز نشان داد که اسانس گونه آویشن کوهی در MIC/2 تاثیر گذار بوده است و با اختلاف معناداری رشد بیوفیلم باکتری را مهار کرده است. البته در MIC/4 و MIC/8 نتایج معناداری حاصل نشد. آنالیز GC- mass اسانس گونه T. kotschyanus مهمترین ترکیب آن را Linalol (49/17%) نشان داد. توان آنتی اکسیدان و ضد میکروبی قابل قبول اسانس و عصاره گونه H. longiflorus و T. kotschyanus می تواند نشان از دارا بودن پتانسیل دارویی این گونه ها باشد.