علی فقه مجیدی

بازار سرمایه در هر کشوری از مهم ترین بخش های اقتصاد محسوب می شود و تغییر و تحولات آن می تواند منعکس کننده تمام عیار ساختار اقتصادی آن کشور باشد. شاخص قیمت سهام می تواند به عنوان بازتاب دهنده تغییرات بازار بورس و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﻮدﻫﺎی ﻋﻴﻨـﻲ وﺿـﻌﻴﺖ ﻛـﻼن ﻣـﺎﻟﻲ در ﻳـﻚ کشور مورداستفاده قرار گیرد. در دهه های اخیر اشکال مختلف جریان های بین المللی سرمایه نیز رشد زیادی داشته است؛ از آن جمله می توان به سرمایه گذاری های مستقیم خارجی، سرمایه گذاری خارجی در اوراق بهادار، وام های بانکی، اوراق قرضه، سهام و ... که از آن به سرمایه گذاری پرتفوی خارجی تعبیر می شود، اشاره کرد. همچنین ﺑﺮرﺳﻲ روﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﻤﮕﺮاﻳﻲ بازارهای سهام ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ی وابستگی متقابل اقتصاد کشورها به همدیگر و تحرک سرمایه بین کشورها است. شاخص قیمت بازار سهام، روند حرکت بازارهای سهام و واکنش به تغییرات اقتصاد را به خوبی نشان می دهد. ازاین در پژوهش حاضر به بررسی فرضیه همگرایی شاخص قیمت بازارهای سهام در گروه کشورهای مختلف طی دوره ژانویه 2007 تا فوریه 2017، با استفاده از روش تحلیل خوشه ای پرداخته شده است. نتایج حاصل از پژوهش همگرایی کلی بازارهای سهام مورد بررسی را تأیید نمی کند. بااین حال بین بازارهای سهام، سه خوشه همگرا وجود داشته و بازارهای سهام کشورهای عربستان سعودی، قبرس، لوکزامبورگ، اسلواکی و اوکراین در هیچ خوشه ای قرار نگرفته و یک گروه غیرهمگرا را تشکیل دادند. نتایج حاصل از بررسی همگرایی بازارهای سهام قاره آمریکا حاکی از همگرایی نسبی شاخص قیمت بورس در بازارهای سهام مورد پژوهش در قاره آمریکا و تشکیل یک خوشه واحد است. نتایج حاصل از تخمین، بیانگر عدم همگرایی بازارهای سهام مورد بررسی اروپا می باشد. با این حال بین بازارهای سهام اروپا، سه خوشه همگرا وجود داشته و بازارهای سهام کشورهای اتریش، قبرس، لوکزامبورگ، پرتغال، ترکیه و اوکراین در هیچ خوشه ای قرار نگرفته و یک گروه غیرهمگرا را تشکیل دادند. همچنین نتایج نشان دادند که بازارهای سهام موردبررسی در آسیا یک خوشه همگرا تشکیل نمی دهند. بااین حال بین بازارهای سهام، سه خوشه همگرا وجود داشته و بازار سهام کشور اردن در هیچ خوشه ای قرار نگرفته و یک گروه غیرهمگرا را تشکیل می دهد. نتایج همگرایی کلی بازارهای سهام خاورمیانه نشان دهنده رد فرضیه همگرایی است. بازارهای سهام خاورمیانه بر مبنای