مطالعه حاضر به منظور بررسی اثرات پودر گیاه گزنه و خرفه (سطوح 0، 5/0، 1 و 5/1 درصد برای هر گیاه) بر عملکرد تولید و تولیدمثل بلدرچین های ژاپنی در سه سن 10-4، 17-9 و 62-54 هفتگی انجام شد. 140 قطعه بلدرچین در قالب طرح کاملا تصادفی شامل 4 تیمار و 7 تکرار (5=n؛ چهار ماده و یک نر) به ازای هر سن در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که افزودن مکمل گزنه به جیره پرندگان 10-4 هفته سبب کاهش وزن تخم، درصد زرده، تلفات جنینی، نسبت استروژن/تستوسترون (E/T) و افزایش ضریب تبدیل خوراک (FCR)، واحد هاو، جوجه درآوری، ظرفیت ضد اکسیدانی کل (TAC)، هورمون FSH و نسبت FSH/LH شد (05/0> P). تغذیه بلدرچین های تخمگذار از سن 9 تا 17 هفتگی با سطوح 1 و 5/1 درصد پودر گزنه سبب افزایش TAC و کاتالاز و کاهش وزن تخم، سطح استروژن،نسبت E/T، کلسترول کل، LDL، مالون دی آلدهید (MDA) شد(05/0> P). بیشترین اثرات مثبت گزنه بر پرندگان 62-54 هفته مشاهده شد؛ بطوریکه درصد تولید، FCR، واحد هاو، ضخامت پوسته، نرخ باروری و جوجه درآوری را بهبود بخشید (05/0> P). همچنین سطوح بالای مصرفی گزنه در این مطالعه سبب کاهش تلفات رویانی، سطح استروژن، کلسترول کل، تری گلیسیرید، MDA و نسبت E/T شدند (05/0> P). استفاده از مکمل خرفه در جیره بلدرچین های تخمگذار تاثیر منفی بر نرخ باروری و جوجه درآوری پرندگان هر سه سن شد (05/0> P). از طرف دیگر وضعیت هورمونی این پرندگان با کاهش هورمون LH در پرندگان 10-4 هفته و افزایش استروژن و نسبت E/T در پرندگان 62-54 هفته تحت تاثیر قرار گرفت (05/0> P). از اثرات مثبت گیاه خرفه بر پرندگان 10-4 هفته می توان به افزایش ضخامت پوسته و کاهش تری گلیسیرید پلاسما اشاره کرد. همچنین نتایج نشان داد که گیاه خرفه در پرندگان 17-9 هفته درصد تولید، خوراک مصرفی، FCR، ضخامت پوسته، رنگ زرده، تعداد فولیکول های زرد و آنزیم های ضد اکسیدانی بهبود بخشید (05/0> P). در پرندگان 62-54 هفته عملکرد تولید تحت تاثیر تغذیه با گیاه خرفه قرار نگرفت؛ با این وجود کاهش سطح کلسترول تام و MDA و افزایش سطح TAC و کاتالاز این پرندگان معنی دار بود (05/0> P). نتیجه گیری می شود که پودر گزنه می تواند به عنوان یک افزودنی خوراکی ارزشمند در اواخر دوره تخم گذاری بلدرچین استفاده شود و اگرچه پودر خرفه فاقد اثرات ناخوشایند بر عملکرد تولید است اما دارای اثر منفی بر عملکردتولید مثلی در هر سه سن مورد مطالعه است.
