عبدالباسط عزیزی

شته توتون (Myzus persicae nicotianae) یکی از آفات مهم توتون است که بیش از صد گونه ویروس گیاهی را منتقل می کند. یکی از جدیدترین و کم خطرترین روش ها جهت کنترل حشرات ناقل بیماری، استفاده از ارقام مقاوم می باشد. یکی از روش های ایجاد مقاومت، به کارگیری تکنولوژی RNA مداخله گر (RNAi) می باشد که طی آن یک مولکول RNA به صورت دو رشته ای (dsRNA) در آمده و از بیان آن ژن خاص جلوگیری شده و باعث خاموشی آن می شود. با توجه به تحقیقات قبلی مبنی بر اینکه ژن 2b ویروس موزائیک خیار باعث حساسیت گیاهان به شته ها می شود، در این تحقیق با خاموشی این ژن در گیاهان آلوده به ویروس، مقاومت گیاهان به شته توتون مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت ارزیابی مقاومت گیاهان توتون به شته توتون جدول زندگی و پارامترهای دموگرافی 4 تیمار توتون (گیاه آلوده به ویروس بدون سازه ژنی، گیاه آلوده به ویروس دارای سازه ژنی، گیاه آلوده به ویروس موزائیک خیار به عنوان کنترل مثبت و گیاه سالم به عنوان کنترل منفی) مورد بررسی قرار گرفتند. این مطالعه در دو آزمایش ترجیح میزبانی و بررسی پارامترهای رشد جمعیت صورت گرفت. این آزمایش در دمای 5 ± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. به منظور ارزیابی ترجیح میزبانی شته توتون، از تعداد شته موجود به ازای هر برگ توتون به عنوان شاخص مقایسه استفاده گردید. با انجام آزمون T. test در سطح احتمال 5 درصد، نتایج نشان داد که از نظر میزان آلودگی به شته بین تیمارهای مورد آزمایش اختلاف معنی-داری مشاهده می شود، به گونه ای که تیمار ویروس و تیمار دارای سازه ژنی به ترتیب بیشترین و کمترین میزان جلب شته به ازای هر برگ توتون را داشتند. براساس نتایج بدست آمده از اندازه گیری پارامترهای دموگرافی، تیمارهای مختلف توتون اختلاف معنی داری روی طول دوره مراحل پوره سن سوم، پوره سن چهارم، پیش از بلوغ ماده و حشره کامل ماده این آفت نشان داد، همچنین بررسی پارامترهای تولیدمثل نشان داد که به جز دوره پیش از پوره زایی، اختلاف معنی دار بین تیمارها وجود دارد. بررسی پارامترهای رشد جمعیت نیز نشان داد که کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) روی تیمار دارای سازه ژنی (246/0 بر روز)، کمترین نرخ خالص تولیدمثل (r0) روی تیمار دارای سازه ژنی (04/17 ماده/ نسل)، کمترین نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) روی تیمار دارای سازه ژنی (279/1 بر روز) و بیشترین مدت زمان یک نسل (T) روی تیمار ویروس (834/11 روز) مشاهده شد. نتیجه این تحقیق نشان داد که در بین تیمارهای مورد بررسی، تیمار دارای سازه ژنی نسبت به شته توتون مقاوم بوده و تیمار ویروس از بقیه حساس تر می باشد.