علی اکبر مظفری

انتخاب بهترین روش و مناسب ترین ماده برای تکثیر رویشی یک محصول یا یک رقم خاص از طریق کشت بافت امری است که تا بهینه سازی و استاندارد نمودن آن پیوسته به تحقیق نیاز دارد. تکثیر توت فرنگی به روش سنتی ممکن است بسیار آسان باشد، اما انتقال بیماریها از این طریق به راحتی امکانپذیر بوده و نه تنها مشکلی را حل نمی کند بلکه انتشار بیماریهای مختلف را تسریع می بخشد. تکثیر از طریق کشت بافت و با سرعت بسیار و مستقل از شرایط محیطی این امکان را فراهم می سازد که گیاهان سالم تر و با کیفیت تر پیوسته تولید و در اختیار کشت کاران این محصول قرار گیرد. با توجه به اینکه هر رقم یا ارقام توت فرنگی در محیط کشتی مشخص با ترکیبات هورمونی خاصی می تواند بهتر تکثیر گردد ضرورت داشت تا تحقیقی در زمینه انتخاب بهترین محیط کشت مصنوعی برای ارقام تجاری خارجی و بومی انجام گیرد. در این راستا چهار رقم"کردستان، "مرک"، "کاماروزا" و"سلوا" به عنوان مواد آزمایشی انتخاب و هر کدام در چهار محیط کشت ,MS ,NN B5 وAM و با سه ترکیب هورمونی متفاوت از نظر نوع، غلظت ونسبت هورمون در قالب طرح اسپلیت پلات-فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1385تا 1386 در دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان مورد بررسی قرار گرفتند. پس از کشت مریستم در محیط کشت مصنوعی، ریز نمونه ها در اطاقک رشد تحت شرایط دمایی C º 2± 25 با فتو پریود 16 ساعت نور و 8 ساعت تاریکی و در شدت نور2000 لوکس قرار داده شدند تا رشد و نمو را خود آغاز نمایند. ریز نمونه ها پس از 5/2 ماه از محیط کشت خارج و مورد بررسی قرار گرفتند.در این آزمایش علاوه بر اندازه و تعداد گیاهچه های باززایی شده، صفات مورفولوژی و فیزیولوژی نیز مورد بررسی قرار گرفتند. محاسبات آماری با استفاده از نرم افزارهای آماری SAS و Excelانجام شد. بر اساس نتایج آزمایش، محیط کشت های MS وNN به ترتیب به عنوان بهترین محیط کشت و ترکیبات هورمونی C1:(BA=1.0ppm+ IBA=0.05ppm+GA3=0.05ppm) C2:(Kinetin=5ppm+ 2,4-DD=0.5ppm+ GA3 = 0.05ppm) به عنوان بهترین ترکیبات هورمونی شناخته شدند. از میان ارقام مورد آزمایش ارقام "کردستان" و "مرک" دارای بیشترین پایداری و رقم "کاماروزا" دارای استعداد باززایی بیشتری نسبت به سایر ارقام بود، اما با بررسی صفات مورفولوژی و فیزیولوژی گیاهان باززایی شده مشخص گردید که در حین تکثیر رقم "کاماروزا" دا