گیاه سنبله ارغوانی با نام علمی Stachys inflata یک گونه با ارزش از خانواده نعناییان است. این گیاه دارای خواص دارویی مهمی مانند ضدالتهاب، ضد سم، ضد محرک های عصبی، ضد بیماری های کبدی و ضد باکتری می باشد. با توجه به ویژگیهای مهم گیاه سنبله ارغوانی و استفاده بیش از حد مجاز، این گیاه در معرض خطر قرار دارد. کشت سلول و بافت گیاهان در جهت حفظ گونه های دارویی در معرض انقراض، اصلاح ژنتیکی آن ها و تولید متابولیت های ثانویه با ارزش اهمیت بسیار زیادی دارد. لذا این پژوهش با هدف بررسی امکان کالوس زایی و باززایی گیاه سنبله ارغوانی در شرایط درون شیشه ای انجام شد. ریزنمونه های مختلفی جهت مطالعه انتخاب شدند که قطعات برگ و گره پاسخ مناسبی به کشت این ویترو نشان دادند. این ریز نمونه ها تحت تیمارهای هورمونی مختلفی از جمله BAP، BAP در ترکیب با NAA، BAP در ترکیب با 2,4-D، BAP در ترکیب با IBA ، TDZ، Kin و Kin در ترکیب با IBA مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از باززایی نشان داد که ریزنمونه گره در محیط حاوی 2 میلی گرم بر لیتر هورمون Kin بدون واسطه فاز کالوس، باززایی شدند و بیشترین درصد باززایی (100 درصد)، بیشترین ارتفاع ساقه (33/4 سانتی متر) و بیشترین تعداد ساقه (17 ساقه) در این ترکیب هورمونی مشاهده گردید. همچنین بهترین ریزنمونه جهت تولید کالوس ریزنمونه برگ بود. بالاترین درصد کالوس زایی از ریزنمونه برگ در تیمار هورمونی 1 میلی گرم بر لیتر هورمون 2,4-D در ترکیب با 1/0 میلی گرم بر لیتر هورمون BAP حاصل شد. کالوس های تولید شده در این ترکیب هورمونی دارای بافت متراکم و فشرده و رنگ سبز بودند. همچنین در بررسی باززایی غیرمستقیم از کالوس، تیمار هورمونی 2 میلی گرم در لیتر هورمون BAP در ترکیب با 5/0 میلی گرم در لیتر هورمونIBA بیشترین تأثیر را بر باززایی داشت. به علاوه نتایج حاصل از ریشه زایی نشان داد که بیشترین تعداد ریشه های تولید شده (66/14) تحت تیمار هورمونی 5/0 میلی گرم بر لیتر هورمونIBA به دست آمد. به طور کلی مطالعات در این تحقیق نشان داد که تکثیر گیاه سنبله ارغوانی از طریق کشت بافت کاملاً امکان پذیر است و نتایج به دست آمده می تواند در راستای ریز ازدیادی، اصلاح ژنتیکی از طریق انتقال ژن و تولید متابولیت های ثانویه از طریق کشت کالوس مورد بهره برداری قرار بگیرد.
