زاهد شریفی

فعالیت های انسانی (کشاورزی و آتش سوزی) دارای اثراتی منفی بر ویژگی های خاک می-باشد. با توجه به گستردگی این فعالیت ها در ایران به ویژه در استان کردستان، این پژوهش به منظور بررسی اثرات این فعالیت ها بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک خاک در منطقه مریوان انجام شد. بدین منظور سه کاربری جنگل بلوط بکر (شاهد)، آتش سوزی با سه شدت مختلف و تاکستان شناسایی شد، و از دو عمق 5-0 و 15-5 سانتی متری، از هر کدام از تیمارها 3 نمونه مرکب جمع آوری شد. سپس نمونه ها جهت آنالیز به آزمایشگاه منتقل شدند. پس از آماده سازی، پارامترهای فیزیکی شامل بافت، جرم مخصوص ظاهری، رطوبت خاک، و پارامترهای شیمیایی شامل واکنش خاک (pH)، شوری (EC)، کربنات کلسیم معادل (ECC)، کربن آلی، ازت کل، ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC)، میزان عناصر قابل دسترس (فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، نیترات و آمونیاک) و شاخص مدیریت کربن، و پارامترهای بیولوژیکی شامل تنفس (پایه و برانگیخته)، فراوانی میکروفلور خاک (باکتری، ازتوباکتر، باکتری حل کننده فسفات، قارچ و اکتینومیست)، فعالیت آنزیمی (فسفومنواستراز قلیایی و اسیدی، β-گلوکوزیداز، سولفاتاز، پروتئاز و سلولاز) و فراوانی ماکروفون خاک با روش های استاندارد اندازه گیری شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که آتش سوزی، خاک سطحی را بیشتر از خاک های زیرسطحی تحت تأثیر قرار داده است. به گونه ای که در عمق اول موجب افزایش میزان شن، جرم مخصوص ظاهری، pH، EC، کربنات کلسیم معادل، عناصر قابل دسترس، تنفس پایه و برانگیخته و همچنین افزایش باکتری، ازتوباکتر و باکتری حل کننده فسفات شد. از طرفی آتش سوزی موجب کاهش رطوبت خاک، کربن و نیتروژن کل خاک، فراوانی قارچ و اکتینومیست و ماکروفون خاک، آنزیم های خاک و شاخص مدیریت کربن شد. در حالی که در عمق 15-5 سانتی متری تنها میزان EC، کربنات کلسیم معادل، فراوانی باکتری و ازتوباکتر، تنفس خاک و شاخص مدیریت کربن افزایش یافت، و میزان کربن و نیتروژن، فراوانی قارچ و اکتینومیست و فعالیت آنزیم های خاک کاهش یافت. عملیات کشت و کار به دلیل زیر و رو شدن عمق بیشتری از خاک طی عملیات شخم موجب کاهش چشم گیری در بیشتر پارامترهای خاک در هر دو عمق شد. نتایج این پژوهش نشان داد که هر چند آتش سوزی حاصلخیزی خاک را به صورت گذرا و کوتاه مدت افزایش داده، اما در مجموع آشفتگی های حاصل از فعالیت های انسانی م