زاهد شریفی

نقش پتاسیم در خاک ها شگفت انگیز است. پراکندگی کانی های پتاسیم دار در خاک، طبیعت بسیار محلول آنها، آزاد شدن پتاسیم از کلوئید ها به شکل های محلول و تبادلی باعث می گردند، که پتاسیم در خاک رفتاری پیچیده داشته باشد. با این وجود، شیمی پتاسیم در خاک ها دست کم از نظر شکل های موجود، در مقایسه با نیتروژن و فسفر نسبتا ساده تر است (6). پتاسیم به چهار شکل کلی محلول، تبادلی، غیرتبادلی و ساختاری در خاک ها وجود دارد (2، 8 و9) بین این چهار شکل، واکنش های تعادلی و سینتیکی وجود دارد، به گونه ای که سطح پتاسیم محلول را در هر زمان مشخص، و بنابراین مقدار پتاسیم به سرعت قابل دسترس برای گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد (8). پتاسیم محلول و تبادلی مستقیماً توسط گیاه جذب می شوند(2 و 3)، ولی شکل غیر تبادلی که بخشی از آن قابل جذب است را می توان به دو قسمت بسختی قابل تبادل و تثبیت شده تقسیم نمود(3). به طورکلی 90 تا 98 درصد کل پتاسیم خاک به شکل غیر قابل دسترس، یک تا 10 درصد به کندی قابل دسترس و 1/0 تا دو درصد به سرعت قابل دسترس می باشد (9). تبدیل پتاسیم از شکلی به شکل دیگر جزیی از دینامیک پتاسیم در خاک را تشکیل می دهد و سرعت این تبدیل از جنبه حا صلخیزی و تغذیه گیاهی و نیز سرنوشت کود پتاسیم اضافه شده به خاک و توصیه کودی حائز اهمیت می باشد (1 و 5). تعادل موجود بین شکل های مختلف پتاسیم در خاک، باعث تداوم تا مین پتاسیم می شود . پتاسیم محلول و تبادلی خیلی سریع با هم به تعادل می رسند، در حالی که تعادل بین پتاسیم تثبیت شده با پتاسیم تبادلی و محلول به کندی حا صل می گردد (7). نقش اشکال مختلف پتاسیم در رابطه با تامین پتاسیم گیاهان با افزایش نیاز پتاسیم گیاه و مقدار مصرف کود های پتاسیمی تغییر می کند. با افزایش نیاز پتاسیمی و سرعت جذب روزانه زیاد تا خیلی زیاد در مر حله رشد حداکثر، فرآیند های تغییر شکل اهمیتی فوق العاده در جذب کافی پتاسیم پیدا می کنند (4)، این مسئله به ویژه در گیاهانی با دوره ی رشد طولانی و نیاز پتاسیمی بالا نمود بیشتری می یابد. گیاهان نیاز پتاسیمی خود را از پتاسیم قابل جذب خاک تامین می کنند. و با این عمل باعث رهاسازی پتاسیم تبادلی و به دنبال آن سبب آزاد سازی پتایسم بین لایه ای می شوند. مطالعات نشان می دهند که گونه های زراعی قادرند که مقدار پتاسیم را در ریزوسفر خود تا 3 میلی گرم کاهش دهند. که ا