زاهد شریفی

ماده آلی از شاخص‌های کیفیت خاک می‌باشد، زیرا از طریق افزایش فعالیت زیستی در خـاک بـه بازچـرخش پایدار عناصر غذایی کمک می‌کند. یکی از کودهای مورد استفاده در کشاورزی پایدار، ورمی‌کمپوست می‌باشد، که در هضم پس ماندهای آلی مانند بقایای گیاهی و کودهای حیوانی حین عبور از دستگاه گوارش کرم‌های خاکی پدید می‌آید. هدف از انجام این پژوهش بررسی اثر ورمی-کمپوست و زغال زیستی حاصل از کود گاوی و کودهای شیمیایی بر برخی ویژگی‌های شیمیایی و بیولوژیک خاک است. تیمار‌های مورد بررسی در این پژوهش شامل: (1) خاک بدون کمپوست، زغال زیستی و کمپوست کود گاوی (شاهد)؛ (2) خاک + کودهای شیمیایی (پرمصرف و کم مصرف) بر اساس آزمون خاک؛ (3) خاک + ورمی‌کمپوست کود گاوی ( t/ha12)؛ (4) خاک + زغال زیستی کود گاوی توصیه شده در تیمار سوم و (5) خاک + ورمی‌کمپوست کود گاوی ( t/ha6) + زغال زیستی آن بود، که به مدت 90 روز در دمای آزمایشگاه انکوباسیون شدند. در زمان‌های 0، 5، 10، 15، 30، 60 و 90 روز از تیمارهای مختلف نمونه‌برداری شد. ویژگی‌های مختلف مانند نیتروژن، فسفر، آهن، منگنز، روی، مس، جمعیت باکتری‌ها و قارچ‌ها، فعالیت‌آنزیم‌های مختلف مانند دهیدروژناز، فسفاتاز قلیایی و اسیدی، ساکاراز، پروتئاز، آریل‌فسفاتاز، بتاگلوکوزیداز و تنفس پایه و برانگیخته و همچنین زیست-توده میکروبی اندازه‌گیری شد. به طور کلی می‌توان بیان کرد استفاده تلفیقی از ورمی‌کمپوست و زغال زیستی نسبت به کاربرد منفرد آنها دارای اثر چشم‌گیرتری برای شاخص های فوق الذکر اندازه گیری شده داشته است، و علت این موضوع را می‌توان عدم تجزیه ترکیبات مختلف آلی در ورمی-کمپوست نسب به زغال زیستی دانست. از طرفی در فرایند تولید زغال زیستی بخشی از ترکیبات آلی موجود در مواد خام اولیه سوزانده شده و این امر سبب کاهش نسبی این مواد در مقایسه با ورمی-کمپوست شده است. بنابراین کاربرد این دو اصلاح کننده با هم در خاک، کمپوست به دلیل تأمین ماده آلی و زغال زیستی به دلیل میزان بیشتر عناصر بیشتر می‌تواند اثر بیشتری بر ویژگی های خاک داشته باشد. به طور کلی با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان به کشاورزان توصیه کرد که تلفیقی از ورمی‌کمپوست و زغال زیستی آن را برای تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه، بهبود شرایط فیزیکی، شیمیایی و زیستی و همچنین کاهش آلودگی‌های زیست محیطی استفاده کنند.