زاهد شریفی

علی رغم وجود میزان فراوان عناصر غذایی در خاک های آهکی، فرم قابل جذب این عناصر کمتر از میزان لازم برای رشد و نمو بهینه گیاهان است. از طرفی این خاک ها، معمولاً در اقلیم خشک و نیمه خشک با کمی مواد آلی مواجه هستند که کمبود قابلیت دسترسی عناصر را تشدید می نماید. بنابراین کمبود عناصر غذایی یکی از عوامل مهم محدود کننده تولید محصول در این خاک هاست. پژوهش های زیادی در رابطه با افزایش قابلیت دسترسی عناصر غذایی در خاک های آهکی انجام شده است اما پژوهشی که تمام این روش ها را با هم مقایسه کند و بهترین راهکار را پیشنهاد نماید تاکنون انجام نشده است. بنابراین این پژوهش با هدف افزایش قابلیت دسترسی عناصر غذایی در یک خاک آهکی با کاربرد نه تیمار شامل، شاهد (خاک بدون تیمار) (Blank)، خاک + اسید هیومیک (HA)، خاک + اسیدسولفوریک (H2SO4)، خاک + تیوباسیلوس (T)، خاک + گوگرد (Sº)، خاک + گوگرد + تیوباسیلوس (Sº+T)، خاک + ورمی‎کمپوست (VC)، خاک + ورمی‎کمپوست + تیوباسیلوس (VC+T) و خاک + گوگرد + ورمی‎کمپوست + تیوباسیلوس ((Sº+VC+T، هر کدام در 3 تکرار بـه مـدت 90 روز در شرایط آزمایشگاه مورد انکوباسیون قرار گرفت. آنالیز نتایج این پژوهش با بهره گیری از آمار کلاسیک نشان داد که به دلیل ظرفیت بالای بافری خاک های آهکی و پیچیده بودن عواملی که حلالیت کانی ها و قابلیت دسترسی عناصر غذایی در این خاک ها را کنترل می کنند، کاربرد منفرد تیمارهای مورد بررسی اثر چشم گیری بر قابلیت دسترسی عناصر غذایی در این خاک ها را ندارند، اما اثر ﺗﻴﻤﺎر Sº+VC+T در افزایش شاخص های مورد بررسی به طور معنی داری بیش از اثر تیمارهای Sº+T و VC+T ﺑـﻮد. بنابراین ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ، کاربرد توأم تیمارهای آلی، بیولوژیک و گوگرد عنصری که به طور همزمان تأمین کننده منبع انرژی و کربن برای جامعه میکروبی خاک و سبب کاهش pH خاک می شوند، به گونه چشم گیری می توانند موانع بر سر راه افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی را در خاک های آهکی رفع نمایند. بنابراین کاربرد همزمان تیمار کودهای آلی، گوگرد عنصری و باکتری تیوباسیلوس ((Sº+VC+T می تواند یک رویکرد امیدوارکننده در راستای افزایش حلالیت عناصر غذایی در خاک های آهکی باشد.