تغییر کاربری اراضی جنگلی به اراضی کشاورزی، امروزه به یکی از نگرانی های قابل توجه در سطح دنیا در زمینه تخریب محیط زیست و تغییر اقلیم جهانی تبدیل شده است. در اثر تبدیل مراتع و جنگل ها به اراضی کشاورزی و عملیات خاکورزی ناشی از آن، سالانه حدود 430 میلیون هکتار از اراضی کشورهای مختلف، که برابر با 30 درصد کل زمین های شخم خورده جهان می باشد، فرسایش یافته و از چرخه تولید مطلوب خارج می گردند. در ایران نیز سالانه هزاران هکتار از اراضی، تغییر کاربری می یابند. از آن جایی که بخش وسیعی از مناطق جنگلی در استان کردستان طی دهه های گذشته دستخوش تغییر کاربری شده اند، این پژوهش به منظور بررسی اثرات جنگل زدایی بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک خاک در منطقه مریوان انجام شد. تیمار های مورد پژوهش شامل جنگل بکر(شاهد) و بخشی از جنگل که 5 سال و 15 سال پیش به باغ انگور تبدیل شده است، می باشد. نمونه برداری خاک در هر سه کاربری در عمق 15-0 سانتی متر به صورت تصادفی مرکب جمع آوری شد. سپس نمونه ها جهت آنالیز به آزمایشگاه منتقل شدند. پس از آماده سازی، پارامترهای فیزیکی شامل بافت، جرم مخصوص ظاهری، رطوبت خاک، و پارامترهای شیمیایی شامل واکنش خاک (pH)، هدایت الکتریکی (EC)، کربنات کلسیم معادل (ECC)، کربن آلی، ازت کل، ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC)، میزان عناصر قابل دسترس (فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، نیترات و آمونیاک) و شاخص مدیریت کربن، و پارامترهای بیولوژیکی شامل تنفس (پایه و برانگیخته)، فعالیت آنزیمی (فسفومنواستراز قلیایی و اسیدی و گلومالین) اندازه گیری شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که در اثر جنگل زدایی میانگین وزنی قطر خاکدانه، رطوبت خاک، مقدار شن، میزان عناصر قابل دسترس(فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آمونیاک)، کربن آلی، ازت کل، شاخص مدیریت کربن، پارامترهای بیولوژیکی (تنفس پایه، تنفس برانگیخته و کربن بیوماس میکروبی) و فعالیت آنزیمی(فسفومنواستراز قلیایی و اسیدی و گلومالین) کاهش و وزن مخصوص ظاهری، مقدار رس، pH، هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم معادل و نیترات خاک افزایش می یابد. به عبارتی، تبدیل جنگل ها به سیستم های کشاورزی، با تغییر در ساختمان خاک و ماهیت ماده آلی خاک فعالیت ریزجانداران خاک را مختل کرده و فرآیندهای زیستی خاک و چرخه عناصر خاک از روند طبیعی خود خارج می شود، که در نهایت کاهش کیفیت خاک، افزایش فرسایش، تغییر اقلیم و تشدید گرمایش زمین را به دنبال دارد.
