امروزه نفت خام یکی از گسترده ترین و پیچیده ترین آلاینده های زیست محیطی به شمار می آید. آلودگی هیدروکربن های نفتی در زیستگاه های خاک به دلیل افزایش استفاده از محصولات نفتی، حمل و نقل و تصادفات جاده ی هستند. خسارت ناشی از آلودگی هیدروکربن های نفتی به نوع و غلظت هیدروکربن بستگی دارد، همچنین میزان سمیت یک آلاینده آلی به ویژگی های خاک نیز بستگی دارد، هر چه ظرفیت تبادل کاتیون خاک (ماده آلی یا میزان رس) زیاد باشد، میزان جذب آلاینده آلی بیش تر و اثر سمی آن بر اکوسیستم نیز کم تر خواهد. جاده سنندج-مریوان یکی از پر ترددترین جاده های مرزی غرب کشور می باشد، که متأسفانه آمار تصادفات در این جاده بالاست و سبب وارد شدن مقادیر زیادی از مواد نفتی به زمین های کشاورزی و آب های جاری و زیرزمینی می شود. در این پژوهش اثرات آلودگی نفت خام در خاک های در جوار این جاده بر ویژگی های بیولوژیک خاک در دو نوع بافت متفاوت (سبک و سنگین) نسبت به شاهد های خود مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری در دو نقطه از عمق 8-0 سانتی متری هر کدام در 3 تکرار نمونه برداری شد، و خاک شاهد در مجاورت خاک های آلوده به گونه ای انتخاب گردید که تفاوت های فیزیوگرافی، توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع)، مواد مادری و پوشش گیاهی با منطقه آلوده وجود نداشته باشد، و هیچ گونه اثری از آلودگی در آن مشاهده نگردد. نتایج نشان داد که آلودگی نفتی سبب تغییراتی در هر دو بافت خاک شد. از این تغییرات می توان به کاهش معنی دار pH، نیترات، پتاسیم و افزایش معنی دار در میزان شوری خاک (EC)، کربن آلی کل و میزان فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی اشاره کرد. همچنین آلودگی نفتی سبب افزایش فعالیت ریزجانداران خاک (باکتری) و غلظت عناصر سنگین (آهن، مس، منگنز، روی، سرب، کادمیوم و نیکل) در هر دو بافت شد. اما میزان شدت این تغیییرات در بافت سبک نسبت به بافت سنگین بیش تر بود. به نظر می رسد میزان رس و مواد آلی بیش تر در بافت سنگین نسبت به بافت سبک تر و جذب بیش تر هیدروکربن ها به سطح این ذرات عامل این امر باشد.
