زاهد یوسفی

چکیده امروزه کاهش آسیب‌پذیری جمعیت‌های محروم و در معرض خطر مستلزم ایجاد تاب‌آوری در برابر بحران‌های اجتماعی است. برای رسیدن به اجتماعی تاب آور نیازمند حرکت به سمت ایده‌هایی نوآورانه در ساختارهای اجتماعی محلات و چگونگی عملکرد جامعه‌ی انسانی هستیم. به‌منظور رسیدن به تاب‌آوری اجتماعی در محلات حاشیه استفاده از ایده‌های نوآورانه اجتماعی امری حیاتی است؛ بنابراین هدف از پژوهش حاضر شناسایی ایده‌های نوآورانه اجتماعی در محله اسلام‌آباد در برابر چالش‌های اجتماعی محله و ایجاد تاب‌آوری اجتماعی و شناسایی بسترها و زمینه‌های لازم برای بروز نوآوری‌های اجتماعی در محله در جهت بهبود انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری اجتماعی در محله است. روش تحقیق موجود در این تحقیق از نوع کیفی بوده و با روش گراندد تئوری به انجام رسیده است. جامعۀ آماری تحقیق حاضر را 15 نفر از افراد درگیر در امور عمومی محله به روش نمونه‌گیری در ابتدا هدفمند و در ادامه روش گلوله برفی انتخاب شدند. جهت دستیابی به مدل موردنظر مدل‌سازی بر پایه‌ی مدل پارادایمی در متدولوژی گراندد تئوری انجام‌شده است. بر همین اساس و بعد از تجزیه‌وتحلیل دقیق مصاحبه‌ها در قالب نرم‌افزار MAXQDA، 33 مفهوم استخراجی در 7 زیر مقوله و 3 مقوله اصلی طبقه‌بندی شناسایی گردیده است. مقوله‌های انتخابی در قالب الگوی پارادایمی جایگذاری گردیده و مدل پژوهش تدوین شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نوآوری‌های اجتماعی در جهت بهبود تاب‌آوری اجتماعی محله نیازمند تغییر در ساختار اجتماعی و فرهنگی و مذهبی محله در قالب مقوله‌های سرمایه اجتماعی، حمایت اجتماعی و برابری اجتماعی و ارتباطات اجتماعی، هستند..شهروندان به دنبال فرصت هایی جهت مشارکت، همکاری و توانمندسازی با نهادهای خصوصی و ارگان‌های دولتی در جهت بسترسازی برای بروز ایده های نوآورانه در جهت بهبود تاب آوری اجتماعی محله هستند.در نهایت نوآوری های اجتماعی با بهبود مسئولیت پذیری، انسجام و همبستگی، تعامل اجتماعی، همکاری، مشارکت، اعتماد و اطمینان بین مردم، اعتماد و اطمینان بین مردم و مسئولان، ارتباطات، رهبران محلی، گروه های مردم نهاد، عدالت در دسترسی به خدمات شهری،برابری جنسیتی،سواد،آگاهی،اطلاع رسانی،بسترسازی برای استفاده از ایده‌های خلاقانه، وجود ایده های نو، توجه به افراد با نیازهای خاص ، حمایت مالی، توانمندسازی زنان، مشارکت سیاسی ، باورها و ارزش های مشترک، مشارکت و استفاده از گروه های مذهبی و تغییر در بافت فرهنگی و هنجارهای محله و استفاده مناسب از رسانه ها و شبکه های جمعی فرصت ها زمینه ی انعطاف پذیری و ثبات را در برابر هر گونه شوک و ناملایمات بوجود می آورند و منجر به بهبود تاب آوری اجتماعی در محلات حاشیه نشین شهرها می‎شوند.