یاور وفائی

استفاده از آفت کش های شیمیایی علاوه بر تهدید سلامتی انسان، خطرات محیطی را هم به وجود آورده است. اسانس های گیاهان معطر به عنوان حشره کش های طبیعی و سالم برای کنترل حشرات آفت مطرح شده اند. در تحقیق حاضر، سمیت اسانس گیاهان شوید، کرفس و نعناع وحشی روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات (Callosobruchus maculatus F.) ، لاروهای شب پره ی مدیترانه ای آرد (Ephestia kuehniella Zeller) و شب پره ی هندی (Plodia interpunctella (Hübner)) بررسی شد. بر اساس نتایج تجزیه ی شیمیایی اسانس ها با دستگاه گاز کروماتوگرافی-طیف سنج جرمی، (+)-کاروون (81/48 درصد)، آپیول (58/22 درصد) و لیمونن (61/12 درصد) در اسانس شوید، آپیول (82/21 درصد)، دی-لیمونن (21/21 درصد)، 3-کارن (80/11 درصد) در اسانس کرفس و میریستیسین (35/13 درصد)، 3-ترپینولنون (33/13 درصد) و 2-ایزوپروپیلدن سیکلوهگزانون (239/9 درصد) دراسانس نعناع وحشی به-عنوان ترکیب های اصلی شناسایی شدند. اسانس ها سمیت تدخینی بالایی را روی هر سه گونه آقت نشان دادند. LC50اسانس های نعناع وحشی، شوید و کرفس روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات به ترتیب 958/58، 769/67 و 888/94 میکرولیتر بر لیتر برآورد شدند. لاروهای شب پره ی هندی نسبت به لاروهای شب پره ی مدیترانه ای آرد و حشراتکامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات در برابر اسانس شوید حساستر بودند. اسانس نعناع وحشی سمیت تدخینی بیشتری نسبت به اسانس های شوید و کرفس روی شب پره ی مدیترانه ای آرد نشان داد. همچنین لاروهای شب-پره هندی نسبت به حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات حساسیت بیشتری در برابر اسانس نعناع وحشی نشان دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که اسانس های شوید، کرفس و نعناعوحشی دارای پتانسیل حشره کش مناسبی هستند و می توانند در مدیریت سوسک چهارنقطه ای حبوبات، شب پره ی مدیترانه ای و شب پره ی هندی مد نظر قرار گیرند.