یاور وفائی

استفاده از آفت کش های شیمیایی مسائل مختلفی از قبیل افزایش نگرانی ها برای سلامتی انسان و خطرات محیطی را به-وجود آورده است. اسانس های گیاهان معطر به عنوان حشره کش های طبیعی و سالم برای کنترل حشرات آفت مطرح شده اند. در تحقیق حاضر، سمیت اسانس گیاهان شوید، کرفس و نعناع وحشی روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات (Callosobruchus maculatus F.) و لاروهای شب پره ی مدیترانه ای آرد (Ephestia kuehniella Zeller) و شب پره ی هندی (Plodia interpunctella (Hübner)) بررسی شد. بر اساس نتایج تجزیه ی شیمیایی اسانس ها با دستگاه گاز کروماتوگرافی-طیف سنج جرمی، (+)- کاروون (81/48 درصد)، آپیول (58/22 درصد) و لیمونن (61/12 درصد) در اسانس شوید، آپیول (82/21 درصد)، دی- لیمونن (21/21 درصد)، 3- کارن (80/11 درصد) در اسانس کرفس و میریستیسین (35/13 درصد)، 3- ترپینولنون (33/13 درصد) و 2- ایزوپروپیلدن سیکلوهگزانون (239/9 درصد) در اسانس نعناع وحشی به عنوان ترکیب های اصلی شناسایی شدند. اسانس ها سمیت تدخینی بالایی را روی هر سه گونه نشان دادند. LC50 اسانس های نعناع وحشی، شوید و کرفس روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات به ترتیب 958/58، 769/67 و 888/94 میکرولیتر بر لیتر هوا برآورد شدند. لاروهای شب پره ی هندی نسبت به لاروهای شب پره ی مدیترانه ای آرد و حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات در برابر اسانس شوید حساس تر بودند. اسانس نعناع وحشی سمیت تدخینی بیشتری نسبت به اسانس های شوید و کرفس روی شب پره ی مدیترانه ای آرد نشان داد. همچنین لاروهای شب پره هندی نسبت به حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات حساسیت بیشتری در برابر اسانس نعناع وحشی نشان دادند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که اسانس های شوید، کرفس و نعناع وحشی پتانسیل حشره کش خوبی برای مدیریت سوسک چهارنقطه ای حبوبات، شب پره ی مدیترانه ای و شب پره ی هندی دارند.