یاور وفائی

سموم شیمیایی تدخینی مانند فسفین و متیل بروماید به دلیل طیف وسیع آفت کشی و پخش آسان در بین محصولات، نقش محوری در کنترل حشرات آفات محصولات انباری را ایفا کرده اند. با این حال، کاربرد چنین ترکیباتی سبب بروز مشکلات متعددی مانند باقیمانده بیش از حد مجاز آفت کش ها، مسمومیت حاد و مزمن برای کارگران، اثرات سوء بر محیط زیست و افزایش مقاومت حشرات شده است. بنابراین توسعه سموم تدخینی کم خطر و سازگار با محیط زیست درکنترل حشرات آفت ضروری به نظر می رسد. ترکیبات گیاهی به-خصوص اسانس های گیاهی به دلیل داشتن منشایی طبیعی خطر کمی روی موجودات غیرهدف و انسان داشته و در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. بسیاری از اسانس های گیاهی طیف وسیعی از فعالیت های حشره کشی شامل اثرات کشندگی، ضد تغذیه ای، دور کنندگی، ضد تخمریزی و تنظیم کنندگی رشد در حشرات آفت را نشان داده اند. گیاه جعفری، Petroselinum crispum L.، از خانواده چتریان به عنوان یک چاشنی غذایی و گیاهی دارویی به طور وسیعی در سراسر جهان کشت می شود. در تحقیق حاضر، سمیت اسانس گیاه جعفری روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات (Callosobruchus maculatus F.) و لاروهای سن سوم شب پره ی مدیترانه ای (Ephestia kuehniella Zeller) و شب پره ی هندی آرد (Plodia interpunctella (Hübner)) در شرایط دمایی 1 ± 28 درجه ی سانتی گراد و رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد بررسی شد. اسانس جعفری با استفاده از دستگاه کلونجر و با روش تقطیر آبی استخراج و اجزای شـیمیایی آن بـا استفاده از دسـتگاه کروماتوگرافـی گازی – طیف سنج جرمی (GC/MS) بررسی شد. دی-لیمونن (83/18 درصد)، میریستیسین (18/17 درصد)، آپیول (09/10 درصد)، بتا-سلینن (76/8 درصد) و پولگون (08/6 درصد) به عنوان ترکیب های اصلی در اسانس جعفری شناسایی شدند. برای ارزیابی سمیت تدخینی، پنج غلظت شامل 48-100، 34-96 و 30-83 میکرولیتر بر لیتر از اسانس به ترتیب روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات، شب پره مدیترانه ای و شب پره ی هندی آرد درون ظروف شیشه ای 27 میلی لیتری به عنوان اطاقک تدخین استفاده شدند. سه تکرار با زمان در معرض قرارگیری 24 ساعته برای هر غلظت استفاده شد. اسانس جعفری سمیت تدخینی بالایی را روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات و لاروهای شب پره ی مدیترانه ای و شب پره ی هندی آرد نشان داد و مقادیر غلظت کشنده ی پنجا