یاور وفائی

سیر (Allium sativum L.) هزاران سال است که به صورت رویشی مورد تکثیر قرارگرفته است، زیرا تحت شرایط استاندارد کشت و کار نمی تواند بذر تولید نماید. یک توده سیر انعطاف فنوتیپی بالایی نشان می دهد که به میزان زیادی به نوع خاک، رطوبت، موقعیت جغرافیایی و نیز عملیات کشت و کار وابسته می باشد. این شرایط می تواند باعث بروز تنوع در بین ارقام و توده هایی شود که عملاً از نظر ژنتیکی یکسان هستند، ولی با نام های مختلف شناخته می شوند. مطالعات صورت گرفته روی تنوع سیر با استفاده از نشانگرهای رپید و ایزوزایم، اگرچه معمولاً در توافق با مشاهدات مورفولوژیک بوده است، اما در برخی موارد در شناسایی توده ها ناموفق بوده اند. لذا تمایل به استفاده ازتکنیک های انگشت نگاری مبتنی بر دی ان آ افزایش یافته است. در این بین تکنیک آ اف ال پی به دلیل دقت، صحت و تکرارپذیری بالا از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. 37 توده سیر جمع آوری شده از مناطق اصلی کشت و کار سیر در ایران برای ارزیابی تنوع ژنتیکی و مقایسه با سه توده خارجی مورد بررسی قرار گرفتند. با استفاده از 5 ترکیب پرایمری اکوآروان و ام اس ای وان دارای 3 نوکلئوتید انتخابی 330 نشانگر حاصل آمد که 233 نشانگر (5/70%) چندشکلی نشان دادند. دندروگرام رسم شده بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای توده های سیر ایرانی و خارجی را در 8 گروه اصلی قرار داد. تشابه بین خوشه ها نسبتاً بالا(58 تا 100%) بود مخصوصاً در مورد توده های سیر ایرانی تا جایی که تعداد زیادی از این توده ها درجه شباهت بالایی (بیش از 95%) نشان دادند. 8 توده از گروه 1 و 8 توده ازگروه 5 صددرصد از باندهای درون گروه خود را به اشتراک بردند، که احتمال تکراری بودن آنها را نمایان می سازد. از 3 توده خارجی توده ایتایایی به تنهایی یک گروه را تشکیل داد و توده دیگر نیز زیر گروه هایی را تشکیل دادند. در کل همبستگی زیادی بین تنوع ژنتیکی و پراکنش جغرافیایی توده های سیر ایرانی مشاهده شد وبر اساس نتایج حاصل از داده های آ اف ال پی سه توده خارجی مورد ارزیابی فاصله ژنتیکی نسبتاً زیادی با توده های ایرانی داشتند. این تحقیق نشان داد که تکنیک آ اف ال پی نه تنها توانایی تفکیک و شناسایی گونه ها را دارا می باشد، بلکه اجازه تفکیک واریته های گیاهشناسی و اکوتیپ های مختلف را نیز به خوبی فراهم می سازد. نهایتاً تکنیک انگشت نگاری آ اف ال پی