یاور وفائی

گونه‌های ارکید خاکزی متعلق به جنس Ophrys دارای ویژگی‌های شگفت‌انگیز گل برای دستیابی به گرده‌افشانی از طریق فریب جنسی حشرات گرده‌افشان می‌باشند. در پژوهش حاضر ویژگی‌های ریزساختاری بذر ۱۵ گونه Ophrys شامل گونه‌های ,O. melitensis، O. speculum، O. zeussii، O. lunulata، O. helene، O. cretica، O. ariadne، O. aveyronensis، O. sicula، O. tenthredinifera، O. araneola، O. argolica، O. scolopax، O. umbilicata و O. sphegodes جمع‌آوری شده از کشورهای آلمان، فرانسه، سوئیس، ترکیه، یونان و ایتالیا و ایران با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) مورد بررسی قرار گرفت. صفات کیفی نظیر رنگ پوسته (TECO)، الگوی سلول تستا ، وجود فاصله بین سلولی، نظم سلولی، شکل کلی بذر، مرز روی دیواره پریکلینال سلولی، ارتفاع دیواره آنتی‌کلینال و انحنای دیواره آنتی‌کلینال و صفات کمی شامل عرض بذر، طول بزرگ ، نسبت طول به عرض بذر، طول سلول ، نسبت طول بذر به سلول، تعداد سلول در بذر و تعداد سلول‌ها در محور طولی مورد ارزیابی قرار گرفت. این ویژگی‌های حاوی اطلاعات تاکسونومیک جهت ایجاد طبقه‌بندی فیلوژنتیکی گونه‌ها بر اساس ویژگی‌های بذر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برخی از ویژگی‌های بذر با روابط تکاملی پیشنهاد شده قبلی و بخش‌های موجود در جنس Ophrys همخوانی نزدیکی داشت، در حالی که سایر ویژگی‌های بذر ممکن است الگوهای جدیدی از خویشاوندی برای طبقه‌بندی فیلوژنتیکی بیشتر را آشکار سازند. این مطالعه داده‌های پایه جامعی را در مورد ریخت‌شناسی بذر افریس در اختیار قرار می‌دهد و در عین حال اطلاعات جدیدی را در مورد روابط تاکسونومیک و تکاملی در این جنس پیچیده درون خانواده ارکیدسانان از طریق تجزیه و تحلیل میکروسکوپ الکترونی روبشی بذر فراهم می‌کند. مطالعات ژنومی و مورفولوژیکی بیشتر می‌توانند بر این یافته‌ها در مورد استراتژی‌های فریب جنسی گل و عوامل محرک تفرق گونه‌ای گیاهان ارکید بسیار تخصصی بنا نهند.