تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان در بسیاری از مناطق جهان است. یکی از راهکارهای مهم برای افزایش عملکرد در شرایط تنش و همچنین حفاظت از محیط زیست، استفاده از قارچ های مایکوریزا می باشد. لذا به منظور بررسی تأثیرگونه های مختلف مایکوریزا بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی گیاه ریحان تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت گلدانی در سال 1392 در سه تکرار در دانشگاه کردستان انجام گردید. آزمایش شامل سه فاکتور آبیاری در دو سطح 3/0- بار (شاهد یا عدم تنش) و 7- بار (تنش خشکی)، کاربرد گو نه های مختلف قارچ مایکوریزا در چهار سطح شامل شاهد فاقد مایکوریزا، استفاده از گونهGlomus mossea و گونه Glomus hoei به تنهایی و ترکیبی از دو گونه و نیز فاکتور رقم شامل ارقام سبز و بنفش ریحان بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش صفات مورفولوژیکی (وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه) و صفات فیزیولوژیکی (محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشای سلولی، کلروفیل aو کلروفیل b) گردید. تنش خشکی مقادیر کربوهیدرات های محلول، پرولین، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز و درصد و عملکرد اسانس را افزایش داد. تلقیح گیاه با قارچ های مایکوریزا بر پارامترهای رشدی معنی دار بود و در بیشتر موارد مانع از کاهش صفات مذکور در شرایط تنش گردید. ضمن اینکه بین ارقام نیز به لحاظ این پارامترها اختلاف معنی داری وجود داشت. گیاهان تلقیح شده با قارچ های مایکوریزا در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده از رشد و عملکرد بیولوژیکی بیشتری هم در شرایط تنش خشکی و هم در شرایط بدون تنش برخوردار بودند. کاربرد گونه های مختلف قارچ مایکوریزا اثرات تنش خشکی را بهبود بخشید.
