چغندرقند دارای دوره رشد طولانی و مصرف آب بالایی است. بنابراین برنامهریزی در جهت کاهش مصرف آب و کوتاهتر کردن دوره رشد این محصول، منجر به افزایش بهرهوری در این محصول خواهد شد. به این منظور پژوهشی در مرکز تحقیقات کشاورزی همدان در سال 1395 اجرا گردید. آزمایش بصورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل تاریخ کاشت در دو سطح به عنوان کرت اصلی (اردیبهشت و تیرماه)، آبیاری در دو سطح به عنوان کرت فرعی (آبیاری کامل و آبیاری 75% نیاز آبی) و نوع رقم (2 هیبرید زودرس چغندرقند و رقم آریا) نیز به عنوان کرت فرعی- فرعی در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی عبارت بودند از عملکرد ریشه، درصد قند، عملکرد قند، عناصر مضره، فعالیت آنزیم هایی مانند سوپراکسیددیسموتاز و پراکسیداز، محتوی کلروفیل برگ و تعدادی صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک دیگر گیاه. نتایج آزمایش نشان داد اعمال تنش خشکی روی چغندرقند، مقدار کلروفیل برگ را کاهش داد. همچنین تنش خشکی به واسطه افزایش مقدار H2O2 و رادیکال های آزاد اکسیژن، میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز را افزایش داد. در این آزمایش کشت بهاره، عملکرد ریشه و عملکرد قند بالاتری نسبت به کشت تابستانه داشت. در صورتیکه درصد قند و درصد قند سفید دو تاریخ کاشت اختلاف چندانی با یکدیگر نداشتند. همچنین نتایج حاکی از این بود که کشت بهاره از میزان عناصر مضره سدیم و نیتروژن بیشتری نسبت به کشت تابستانه برخوردار بود، بنابراین ضریب استحصال شکر از ریشه چغندرقند در کشت بهاره کمتر از کشت تابستانه بود و در نتیجه میزان ملاس چغندرقند در کشت بهاره بیشتر بود. اختلاف چندانی از نظر صفات ریشه مانند عملکرد ریشه، عملکرد قند و عملکرد شکر سفید بین تیمار تنش و آبیاری کامل مشاهده نشد. در مورد ارقام، رقم آریا درصد قند و عملکرد ریشه کمتری نسبت به دو هیبرید زودرس داشت و در نتیجه، عملکرد قند آن نیز کمتر بود و ارقام به لحاظ درصد قند سفید اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند. اگرچه راندمان مصرف آب در تاریخ کاشت تیرماه بیشتر از اردیبهشتماه بود، عملکرد ریشه و عملکرد قند در تاریخ کاشت اردیبهشت ماه بیشتر از تیرماه بود. هیبریدهای زودرس، عملکرد قند و راندمان مصرف آب بیشتری نسبت به رقم آریا داشتند. مناسب ترین کارایی مصرف آب به هیبریدهای زودرس چغندرقند در تاریخ کاشت تیرماه و تحت آبیاری 75% نیاز آبی گیاه تعلق داشت.
