قصه ی مجنون لیلی، داستان عشق عفیف دو جوان به نام های قیس بن ملوح و لیلی بنت مهدی از قبیله ی بنی عامر بوده که در دوره ی اموی و در سرزمین حجاز روی داده و در نهایت به فراق و عدم وصال آنان ختم شده است. در این داستان قیس جوانی زیبا و خوش ذوق است که از همان دوران کودکی و هنگامی که همراه با لیلی گوسفندان را به چرا می بردند، عاشق یکدیگر می شوند. قیس بر اثر شور و هیجان عشق، راز علاقه ی خود به لیلی را بر زبان می آورد و این کار باعث خشم خانواده ی لیلی شده و اجازه ی ازدواج او با قیس را نمی دهند. یکی از داستان های عاشقانه ی فولکلوریک کردی، داستان مم آلان است که اسکار مان، مستشرق آلمانی آن را از زبان رحمان بکر مکریانی و در کتاب «توحفه ی موزه فه رییه» جمع آوری کرده است. در فولکلور کردی، مم آلان داستان دل دادگی مم، تنها پسر پادشاه یمن است که علی رغم میل پدر و مادرش عاشق زین، خواهر میر زین الدین، حاکم شهر جزیر می شود. احمد خانی شاعر بلندآوازه ی قرن هفدهم ادبیات کردی کرمانجی نیز این داستان عاشقانه را در شاهکار ادبی خود تحت عنوان «مم و زین» به نظم درآورده و اگرچه در منظومه ی خود به داستان فولکلوریک «مم آلان» نظر داشته، اما به کلی آن را دگرگون ساخته و از نو آن را نوشته است. احمد خانی در منظومه ی «مم و زین» تنها به روایت داستان عشق عفیف این دو عاشق اکتفا نکرده، بلکه بسیاری از دغدغه های فکری، فلسفی، معرفتی، ملی و هستی شناسانه ی خود را در آن بیان کرده است. تا کنون پژوهش های زیادی به صورت جداگانه در مورد این دو داستان و اثر، صورت پذیرفته اما تا به امروز هیچ گونه پژوهشی در زمینه ی تطبیق بین این دو اثر ارزشمند آن هم از منظر عشق عذری صورت نگرفته است. بر همین اساس در پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی - تحلیلی ادبیات تطبیقی و مکتب آمریکایی آن به بررسی چگونگی بازتاب حب عذری و تفاوت و شباهت های آن در دو اثر مذکور پرداخته خواهد شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که در هر دو داستان ویژگی های حب عذری چون: پاکی، وفاداری، دوری از هوا و هوس، متحمل شدن سختی های ناشی از عشق، آشفتگی عاشقان، مرگ در راه عشق و ... پدیدار شده است. با این تفاوت که پایان داستان مم و زین بر خلاف داستان مجنون لیلی، به یک عشق الهی و حقیقی ختم می شود و عشق مجازی در آن به عنوان پلی برای رسیدن به عشق حقیقی معرفی شده است. بر این اساس، داستان مجنون لیلی صرفا یک داستان عاشقانه، اما مم و زین یک داستان عاشقانه و همچنین عرفانی است که نمود حب عذری در آن بیشتر و عمیق تر می باشد.
