یادگار کریمی

هدف از مقالۀ حاضر بررسی ساختار موضوعی یعنی مقوله­بتدی، آرایش نحوی و بازنمایی معنایی و آوایی اسم واره های متناظر با افعال دومفعولی در کردی هورامی از زبان­های ایرانی شمال غربی است. این مقاله پس از توصیف و طبقه­بندی این اسم واره ها به دو نوع ملکی و عاملی از روش برنامۀ کمینه­گرایی/ صرف توزیعی (MP/DM) برای تحلیل و مقایسۀ آن­ها با افعال دومفعولی متناظر استفاده می­کند. یافته­های پژوهش نشان می­دهند که آرایش نحوی اسامی حاوی مقولۀ فعلی واژگانی (VP) برای ادغام مشخصۀ کنش­رو و مقولۀ الحاقی پایین (ApplPlow) برای معرفی هدف مملوک یا مکان است­. فاعل جمله در نقش مالک مقولۀ اضافۀ ملکی (EzafPposs) در اسم­وارۀ ملکی و در همان نقش عامل مقولۀ جهت (VoiceP) در اسم­وارۀ عاملی ترکیب می­شود. هستۀ مقولۀ­ زمان (TP) و مقولۀ متمم (CP) مقولۀ فعلی کوچک (vP) را گزینش می­کنند و جمله­ساز هستند؛ ولی هسته­­های مقولۀ شمار (NumP) و مقوله اضافۀ محمولیPEP)) مقولۀ اسمی کوچک (nP) را انتخاب می­کنند؛ زیرا اسم­ساز هستند. مشخصۀ V در اسم­وارۀ ملکی و تمام (VP) در اسم­وارۀ عاملی بهv و سپس برای بازبینی مشخصۀ اسمی به nP و PEP حرکت می­کند. اسم­وارۀ عاملی مشخصه­های اسمی بیشتری دارد و نشانۀ جمع، معرفگی، ملکی و صفت شمارشی می­گیرد و با قید حالت نمی­آید. آرایش نحوی حاصل نمود حصولی یا غایتمند جمله و اسم­وارۀ ملکی را به کنشی محدود در اسم­وارۀ عاملی تبدیل­ می­کند. بنابراین، بررسی ساختار موضوعی اسامی متناظر با افعال دومفعولی در چارچوب رویکرد نحوـ محور مقاله نشان می­دهد که آرایش نحوی موتور محرک مقوله­بندی، بازنمایی آوایی و بازنمایی معنایی انتقال مالکیت یا مکانی در هر دو اسم­واره­ و جملۀ متناظر است.