در این مقاله، با اتخاذ رویکرد متأخر کمینهگرا به ساخت مجهول، موسوم به رویکرد گذر پنهانی (کالینز، 2005)، به بررسی ساخت مجهول در زبان فارسی پرداخته میشود. فرضیه یکنواختی تخصیص نقشهای معنایی (بیکر، 1988) جایگاه زیرساختی موضوع بیرونی را هم در جمله معلوم و هم در جفت مجهول آن یکسان فرض میکند و این در حالی است که در انگارههای سنتی زایشی، شیوه ادغام موضوع بیرونی در دو ساخت معلوم و مجهول متفاوت است. رویکرد گذر پنهانی از آن جهت در نظریهپردازی زایشی مورد توجه قرار گرفته است که هم سو با فرضیۀ یکنواختی تخصیص نقش های معنایی میتواند تبیینی شفاف از اشتقاق ساخت مجهول در زبان هایSVO به دست دهد. بررسی مجهول در زبان فارسی میتواند در دو سطح به فهم ما از چگونگی اشتقاق نحوی این ساختها کمک کند. نخست آن که تبیین نحوی ساخت مجهول فارسی در رویکرد گذر پنهانی افق جدیدی را در حوزه نظریهپردازی در خصوص نحو زبانهای ایرانی نمایان میسازد و دوم آن که بررسی ساخت مجهول در زبان فارسی به عنوان زبانیSOV این امتیاز را به ما میدهد تا به برطرف نمودن کاستیهای رویکرد اتخاذی در تبیین مجهول در زبانهایSOVبپردازیم.
