زبان کردی، به عنوان دومین زبان پرگویشور ایرانی، گنجینه‌ای غنی از گونه‌ها، لهجه‌ها و گویش‌‌هاست که در رهگذر تحولات درون‌زبانی و برون‌زبانی دستخوش تغییرات و گوناگونی‌هایی گردیده و می‌گردد؛ و هر آیینه بیم آن می‌رود که این دگرگونی‌ها در آینده‌ای بسیار نزدیک منجر به زوال و انقراض گونه‌هایی از این زبان شوند. این ارائه به گزارش طرح اطلس زبانی استان کردستان میپردازد. اطلس مذکور با اتخاذ شیوه‌های نوین زبان‌شناسی/ گویش‌شناسی و بهره‌گیری از الگوهای روشمند گردآوری داده و رویکردهای نظام‌مند تحلیلی، از مناطق مورد پژوهش (حوزه استان کردستان در فاز اول)، توصیف و تحلیلی جامع از ساختار زبانی گونه‌های کردی در سطحی جامع و کلان به دست میدهد. برایند نهایی این تجزیه و تحلیل ترسیم اطلس زبانی با تکیه بر تعیین مرز‌های همگویی و ارائه‌ی نمونه‌های زبانی جامع از گونه‌های این زبان در استان کردستان است. در کشورهای چند زبانه، همچون ایران، همواره خطر انقراض زبان‌ها و گویش‌ها وجود داشته و دارد؛ چرا که میزان قدرت تأثیرگذاری اجتماعی- فرهنگی این زبان‌ها و به تبع آن کارکرد نهادی آنها برابر نیست. در سویی دیگر، در چنین جوامعی، بدون شک، عامل وحدت‌بخش و انسجام‌آفرین ملی گنجینه‌ی زبانهای هم‌خانواده هستند که، به صورت یک کل، زمینه ماندگاری، پویایی و تقویت وحدت ملی را فراهم می‌آورند. بنابراین زوال و یا انقراض هر گونه زبانی در این جوامع تهدیدی برای شاکله‌ی ملی آن جوامع محسوب می‌شود؛ و از همین روست که حفظ، صیانت و ثبت گونه‌های زبانی در جوامع چند زبانه همچون ایران اهمیتی بیش از پیش پیدا می‌کند. لذا تثبیت این گونه‌های زبانی، فارغ از اهمیت زبان‌شناختی بسزای آن، یک وظیفه ملی در جهت حفظ میراث فرهنگی ایرانی است.
