قلندران حقیقت به نیم جو نخرند قبای اطلس آنکس کز هنر عاریست «حافظ» مقدمه : در دنیای کنونی، تمام کشورهای دنیا به دنبال توسعه و پیشرفت می باشند. صاحب-نظران توسعه بر این باورند که توسعه تنها در سایه توسعه انسانی میسر است و توسعه انسانی تنها در بستر تعلیم و تربیت اثربخش شکل می گیرد. معلمان خود به عنوان سرمایه انسانی در توسعه نقش محوری دارند. تغییر و تحول مستمر در عرصه های مختلف انتظارات و اولویت های جدیدی را فراروی دولت ها به ویژه نظام تعلیم و تربیت هر جامعه ای قرار داده است. به نظر می رسد در دنیای پیچیده کنونی، انسانها بدون بهره مندی از دانش ها، بینش ها و توانش های خاص قادر به ادامه اثربخش حیات نباشند. معمولاً از نظام تعلیم و تربیت هر جامعه ای انتظار می رود تا افراد جامعه را به مهارت-های لازم برای ادامه حیات مستقل و دموکراتیک تجهیز نماید. بدون شک، مؤلفه های مختلف تعلیم و تربیت هر کدام برای نیل به این مهم نقش به سزایی دارند. یکی از مهم ترین مؤلفه های اساسی نظام تعلیم و تربیت را معلمان تشکیل می دهند. با ظهور پدیده تلویزیون آموزشی، تصور می شد جایگاه معلم در فرایند یاددهی-یادگیری کمرنگ شود؛ لیکن چندی طول نکشید که پژوهش های انجام شده در حوزه آموزش نادرستی این تصور را بر همگان آشکار ساخت. نتایج این پژوهش ها حاکی از آن بود که با ظهور این پدیده نه تنها نقش معلم کمرنگ نخواهد شد، بلکه هویت وجودی این ابزارها و وسایل مرهون اهتمام معلم در به کارگیری آنها است. علی رغم این تجربه، در دهه های اخیر نیز با طرح مباحث آموزش مجازی، بار دیگر زمزمه کاهش نقش معلم در فرایند آموزش با شدت بیشتری توسط پاره ای از صاحب نظران مطرح شد. اگرچه آموزش مجازی اثرات مثبت و گسترده ای بر فرایند تعلیم و تربیت به جای گذاشته است، اما به دلایل مختلف، از جمله ناکامی آموزش های مجازی در ایجاد و برقراری تعاملات عاطفی و چهره به چهره، ناتوانی این پدیده جدید را نیز به عنوان بدیلی برای معلمان هویدا می سازد. بنابراین، معلم می تواند همچون پیکر تراشی حاذق از جسم و جان دانش آموزان و دانشجویان تصویری ایده آل و شایسته خلق نماید. به باور بسیاری از صاحب نظران ایجاد عالمی نو تنها در سایه تربیت آدمی نو از طریق هنر معلمی میسر است. به زعم آنان، زیباترین اصلاحات در تعلیم و تربیت بدون برخورداری از معلمان کارآمد و با صلاحیت میسر نخواهد شد. در یک عبارت، باور براین است که تعلیم و تربیت کلید فتح آینده است و فاتحان اصلی آن معلمان می باشند. او به عنوان یک الگو، صفاتی چون امانت داری، صداقت، تعهد، وفاداری، پرسش گری، خطر پذیری، وقت شناسی، انتقاد پذیری، مسؤولیت پذیری، ابراز خود، همدلی، حسن خلق، انعطاف پذیری، انتخاب گری، تصمیم سازی، اندیشه ورزی، پایداری، استقامت و قاطعیت را در فراگیران ایجاد نماید. ایجاد و تقویت چنین قابلیت هایی در فراگیران، مستلزم این است که اولاً معلمان خود واجد چنین صفات و خصوصیاتی باشند و از مهارت ها و صلاحیت های حرفه ای عمومی، تربیتی و تخصصی لازم برخوردار باشند؛ زیرا معلمی آمیزه ای از علم و هنر است. بعد هنری آن مرهون استعداد و قابلیت های ذاتی و شهودی فرد است و بعد علمی آن درگرو فراگیری فنون و رمز و رازهای این رسالت بسیار حساس و خطیر است. براین اساس، باید قابل ترین آنان را یافت و آنها در سایه تربیت به زیور معلمی آراست و به عبارت دیگر، قابل را کامل ساخت. دوم این که علاقه مند باشند که ویژگی های فوق را در مخاطبان خود ایجاد و تقویت نمایند. سوم این که با مبانی، اصول، روش ها و راهبردهای ایجاد و تقویت این صفات آشنا شوند و چهارم این که بتوانند محیطی امن، جذاب، سازنده و سرشار از عشق وعاطفه بوجود آورند و سرانجام بتوانند با بهره گیری از اصول و معیارهای ارزشیابی و خود ارزشیابی، در بررسی موانع تحقق رسالت نظام آموزشی، قبل از بررسی سایر مؤلفه ها، خود ارزشیابی را در اولویت قرار دهند. اگر چه، در زمینه روش ها و فنون تدریس آثار و کتاب های زیادی به زبان فارسی به رشته تحریر درآمده است، امّا کتاب حاضر که حاصل سالیان متمادی تجربه تدریس این درس توسط نگارندگان در سطوح مختلف تحصیلی در مراکز تعلیم و تربیت کشور و با الهام از درک استلزامات، نیازمندی ها و چالش های نوین فراروی دنیای آموزش و مهارت های حرفه ای مورد نیاز معلمان در عصر حاضر تألیف شده است. بدون شک، معلمی در دنیای کنونی در مقایسه با گذشته از پیچیدگی های بیشتری برخوردار است و اغلب صاحب نظران براین باورند که امروزه رویارویی با پیچیدگی ها و چالش های فراروی مراکز آموزشی، تنها از طریق علاقه مندی و برخورداری از توانایی های ذاتی معلمان میسر نیست، بلکه باید معلمان در کنار برخورداری از ویژگی ها به آخرین اطلاعات حرفه ای، تئوری ها، نظریه و راهبردهای اساسی تدریس مجهز ش
