وحید زمانی

شناسایی ویژگی‌های زیستگاهی گونه‌های حیات وحش، به ویژه گونه‌های در معرض تهدید اهمیت زیادی دارد. کفتار راه راه (Hyaena hyaena) گونه‌ای نزدیک به تهدید بوده و با توجه به رژیم غذایی لاشه خواری آن نقش مهمی در پاکسازی محیط زیست دارد. مدل‌سازی زیستگاه این گونه در حفاظت از آن موثر است. علی‌رغم اهمیت کفتار راه راه تا کنون مطالعه‌ای در مورد مطلوبیت زیستگاه این گونه در استان کردستان انجام نشده است. این در حالی است که در کل ایران نیز مطالعات بسیار کمی انجام شده است. در این پژوهش برای مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه کفتار راه راه از روش بی‌نظمی بیشینه استفاده شد. تعداد 33 نقطه حضور کفتار راه راه در فاصله بهار 1401 تا بهار 1402 با انجام مطالعات میدانی و همکاری کارشناسان ادارات محیط زیست و محیط بانان شهرستان های مختلف و مناطق حفاظت شده استان کردستان ثبت شد. 75 درصد از این داده‌ها جهت یادگیری و 25 درصد برای آزمون تعیین شد. تعداد 11 متغیر زیستگاهی که شامل ارتفاع، شیب، جهت، اقلیم، شاخص تفاضل پوشش گیاهی، تراکم مراتع، تراکم دیم، فاصله از رودخانه، فاصله از مناطق حفاظت شده، فاصله از روستا و فاصله از جاده بودند به همراه نقاط حضور برای انجام مدل سازی وارد نرم افزار مکسنت شدند. ارزیابی کیفیت مدل مطلوبیت زیستگاه در مطالعه حاضر عدد 95/0 بود که نشانگرکیفیت عالی و قابلیت پیش بینی بالای مدل است. نتایج حاصل از مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه کفتار راه راه در استان کردستان نشان داد که متغیرهای زیستگاهی فاصله از مناطق حفاظت شده و تراکم مراتع دارای بیشترین نقش در انتخاب زیستگاه توسط گونه بودند. از مساحت 28979 کیلومتر مربعی استان کردستان، 3477 کیلومتر مربع حائز زیستگاه مطلوبی برای کفتار راه راه است که حدود 12 درصد از کل استان کردستان را شامل می‌شود. همچنین، تعداد 6 لکه زیستگاهی کفتار راه را در استان کردستان شناسایی شد که میزان 42 درصد با مناطق حفاظت شده همپوشی دارد. نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند به مدیریت بهتر زیستگاه کفتار راه راه در استان کردستان کمک شایانی نماید