متناقض نما کلامی است که به دلیل عدول از هنجار متعارف زبان ، متناقض و گاهی مهمل به نظر می آید . این عادت شکنی موجب اعجاب و شگفتی مخاطب می شود ذهنش را لحظه ای با مقوله ای خلاف عادت و انتظار درگیر می کند و در نهایت مخاطب متوجه می شود که کلام متناقض در عین متناقض بودن متناقض نیست . اگر تناقض در منطق عیب است در هنر در اوج تعالی است بنابراین با توجه به تعریف آن در منطق و ادب فارسی در این منطق عیب است در هنر در اوج تعالی است بنابراین با توجه به تعریف آن در منطق و ادب فارسی در این تحقیق به بررسی تناقض در شش اثر خواجو پرداخته شده است . ابتدا توصیف ساختار زبانی آن در 9 ساختار بررسی شده است که عبارتند از : 1) ساختار ترکیبات متناقض نما 2) ساختار نسبت نقیضین به یک موضوع 3) ساختار تناسب نقیضین در جمله های مرکب 4) ساختار سلب نقیضین از موضوع 5) ساختار علی و معلولی نقیضین 6) ساختار عینیت نقیضین 7)ساختار منادای متناقض 8) ساختار عرفی تشریعی متناقض 9) ساختار قسم متناقض .
