رمان پاییز فصل آخر سال است نوشتۀ نسیم مرعشی، با وجود اینکه زمان زیادی از چاپ آن نگذشته، چندین بار منتشر شده و موفق به دریافت جایزۀ ادبی جلال آل‌احمد شده است. در این مقاله، بر مبنای نظریه نظام افعال هارالد واینریش، به طبقه‌بندی و بررسی میزان تأثیر نوع زمان، وجه، شخص و تعداد افعال پرداخته شده و به روش توصیفی- تحلیلی، نحو جملات و میزان تأثیر نظام افعال، کاربرد خاص نظام افعال در جذابیّت و موفقیّت این رمان تحلیل شده است. جمع کلی بسامد نظام افعال به ترتیب نظام نقل با بسامد 5643 فعل و نظام بحث با بسامد 5609 فعل را در خود جای داده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد نویسنده با استفاده از نظام افعال - نظام بحث و نظام نقل- همچنین بسامد استفاده از فعل ماضی و انتخاب شخص و وجه متناسب با موضوع، به‌صورت ناخودآگاه اندیشه و احساس خود را در بطن داستان بیان کرده است. از طرفی نویسنده، سعی در نشان‌دادن عواطف و احساسات درونی خویش کرده است، همچنین نویسنده تلاش کرده علاوه‌بر برجسته‌کردن شخصیّت‌ها، لحن متفاوتی ایجاد کند.
