1403/09/01
تیمور مالمیر

تیمور مالمیر

مرتبه علمی: استاد
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس: 456784
دانشکده: دانشکده زبان و ادبیات
نشانی:
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
معرفی و بیان اهمیت نسخۀ خطی ام‌الکتاب نوشتۀ احمد رومی در اوایل قرن هشتم
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها
"ام‌الکتاب" ، "احمد رومی" ، "اربعین‌نویسی" ، " پیروان مولوی" ، " نثر و نظم قرن هشتم "
سال 1402
مجله پژوهشهای نسخه شناسی و تصحیح متون
شناسه DOI
پژوهشگران تیمور مالمیر ، هومن نمازی

چکیده

ام‌‌الکتاب یا کتاب معارف با محتوایی تعلیمی- عرفانی نوشتۀ احمد رومی در ذی‌‌الحجه سال 727 است. تنها نسخۀ موجود از ام‌‌الکتاب در کتابخانۀ ملی فرانسه با شمارۀ R25480 نگهداری‌می‌‌شود. احمد رومی به‌لحاظ فقهی دارای مذهب حنفی و به‌لحاظ مشرب عرفانی پیرو مولوی است. وی از گسترش‌‌دهندگان سلسلۀ مولویه در هند و از اولین مفسران آثار مولانا در ربع اول قرن هشتم است. در این کتاب آیاتی از قرآن کریم، احادیث پیامبر اسلام(ص)، اقوال مشایخ صوفیه و ائمۀ فِرَق تسنن در چهل فصل نقل‌شده‌‌است. مصنّف برای تأیید و تبیین موضوع فصل‌های کتاب، حکایاتی منظوم با پیروی از مثنوی در بحر رمل مسدس سروده‌است. نوع و قالب نگارش ام‌‌‌الکتاب از زمرۀ اربعین‌‌نویسی یا چهل‌‌ حدیث‌‌نگاری است اما از این شیوۀ نگارش برای تبیین و تعلیم مسائل عرفانی بخصوص درموردِ آثار مولوی استفاده‌کرده‌است. ویژگی عمدۀ ام‌الکتاب گرایش بسیار آن‌‌ به دو اثر مشهور مولوی یعنی مثنوی معنوی و دیوان شمس است. علاوه بر آثار مولوی، به ولدنامه و رباب‌‌نامۀ سلطان ولد نیز توجه‌دارد. زبان نثر ام‌‌الکتاب ساده و مرسل است. نثر و نظم ساده و استفادۀ فراوان نگارنده از تمثیل و حکایت‌های منظوم دلالت بر جنبۀ تعلیمی اثر می‌کند. وجود عناصر نحوی و صرفی زبان عربی در ام‌‌الکتاب، همچنان متأثر از متون و آموزه‌های عرفانی است تا اینکه تلاشی تعمدی برای دشوارساختن متن باشد.