تیمور جوادی

در چند سال اخیر پدیده ی گردوغبار یکی از چالش های مهم در غرب و جنوب غربی ایران بوده که سالیانه خسارات فراوانی روی محیط زیست و محصولات کشاورزی به جا می گذارد. بوته های توت فرنگی در طول رشد سالیانه‎ی خود برای تولید مناسب به شرایط آب وهوایی مناسب و برگ های عاری از آلودگی برای انجام فتوسنتز و تولید بهینه نیاز دارند. با توجه به اینکه آلودگی هوا اخیراً در سطح استان کردستان فراگیر شده، لذا پرداختن به مشکلات کشت توت فرنگی و آلودگی هوا یکی از اولویت های استان کردستان است. ازآنجایی که پدیده ی گردوخاک اثرات زیان باری بر گیاهان می گذارد پی بردن به اثرات مخرب آن بر توت فرنگی به ارائه ی راهکار مقابله با آن کمک می نماید. از آنجایی که تحقیقات در زمینه ی اثر آلودگی هوا روی مقاومت توت فرنگی انجام نگرفته است لذا در این تحقیق، واکنش های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی توت فرنگی به آلودگی هوا و تنش خشکی بررسی گردید. از این رو پژوهشی با هدف بررسی اثر گردوخاک و تنش خشکی روی دو رقم توت فرنگی (پاروس و کوئین الیزا) انجام گرفت. این پژوهش به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار (شاهد، تنش خشکی (2/1- مگاپاسکال)، گردوخاک، گردوخاک + تنش خشکی) و 3 تکرار در سال 1392- 1393 انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که گردوخاک بدون تنش خشکی باعث کاهش صفات رویشی گیاه (طول ریشه، حجم ریشه، تعداد طوقه، قطر طوقه، تعداد برگ، سطح برگ، درصد زنده مانی، ماده ی خشک گیاه)، صفات زایشی (تعداد گل بهاره و پاییزه، تعداد گل آذین بهاره و پاییزه، تعداد میوه، عملکرد میوه)، محتوای نسبی آب برگ،‍ شاخص پایداری غشاء سلولی در هر دو سال، کاهش فنول میوه در سال اول و تغییر خصوصیات بیوشیمیایی میوه (آنتوسیانین میوه، کربوهیدرات میوه، PH و TSS میوه)، افزایش دمای سطح برگ، پرولین، مالون دی آلدئید، پراکسید هیدروژن و فعالیت آنزیم های ضد اکسایشی (پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز) در هر دو سال شد. تنش خشکی در هر دو سال سبب کاهش رطوبت سطح برگ، صفات رویشی، زایشی، کاهش درصد زنده مانی، محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء سلولی و افزایش صفات فیزیولوژیکی (پرولین، کربوهیدرات های محلول کل برگ، مالون دی آلدئید، پراکسید هیدروژن، آنزیم های ضد اکسایشی) شد. بیشترین کاهش حجم ریشه، تعداد برگ، درصد زنده مانی، رطوبت سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ و افزایش پرولین و