خشکی جزء مهم ترین تنش های محیطی غیرزنده است که روی رشد و جنبه های فیزیولوژیکی گیاهان اثر می-گذارد و هر ساله باعث آسیب به تولیدات کشاورزی می شود. تنش محیطی ناشی از گرد و خاک هم چند سالی است که یکی از مشکلات عمده در ایران بخصوص در دهه ی اخیر بوده است. به دلیل این که این مسئله می-تواند بر رشد و نمو گیاهان تأثیر بگذارد، بررسی اثر آن بر خصوصیات رشد انگور به عنوان یکی از محصولات باغی مهم استان کردستان اهمیت دارد. ارقام انگور توان سازگاری با شرایط خشک را دارند. از طرفی چون کشت انگور در استان کردستان به صورت دیم است بررسی اثر متقابل گرد و خاک و تنش خشکی می تواند اثر نهایی آنها بر انگور را روشن نماید و با شناسایی عوامل مؤثر در مقاومت به تنش و استفاده از ارقام مقاوم می توان تا حدی از آسیب های تنش های محیطی کاست. برای مطالعه ی اثرگرد و خاک و خشکی بر برخی خصوصیات رویشی انگور، آزمایشی با تیمارهای آبیاری (شاهد (1/0-) و خشکی 2/1- مگاپاسکال) و گرد و خاک بر روی دو رقم انگور خوشناو و بیدانه سفید انجام شد. این آزمایش به صورت طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار (شاهد، تنش خشکی، گرد و خاک و تنش گرد و خاک + خشکی) و 3 تکرار در سال 1392 و 1393 انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی و گرد و خاک باعث کاهش صفات مورفولوژی (طول و حجم ریشه، تعداد برگ، سطح برگ، تعداد شاخساره، طول شاخساره، بیوماس)، رطوبت سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ (RWC) و شاخص پایداری غشاء سلولی (MSI) در هر دو سال شدند. بیشترین کاهش زمانی به دست آمد که گرد و خاک و تنش خشکی با همدیگر اعمال شدند. در اثر تنش خشکی و گرد و خاک دمای برگ، میزان مالون دی آلدئید، فعالیت آنزیم های ضد اکسایشی و میزان H2O2 افزایش یافتند و تیمار تنش خشکی + گرد و خاک بیشترین مقدار را داشتند. در سال اول تیمار تنش خشکی بدون گرد و خاک بیشترین میزان پرولین آزاد و کربوهیدرات های محلول کل را دارا بود اما در سال دوم تنش خشکی + گرد و خاک بیشترین مقدار را داشت. براساس این نتایج به نظر می رسد که اثر منفی گرد و خاک بر هر دو رقم ظاهر شده و این مسئله در شرایط خشکی تشدید شده است. در کل رقم بیدانه سفید نسبت به خوشناو بیشتر تحت تأثیر تنش خشکی و گرد و خاک قرار گرفته است و سازگاری کمتری نسبت به تنش خشکی و گرد و خاک از خود نشان داد.
