تیمور جوادی

امروزه تنش خشکی یکی از عوامل مهم محیطی بازدارنده رشد است که توسعه گیاه را محدود می‌کند. همچنین کاهش مواد غذایی در کنار کمبود آب دردسترس بر کمیت و کیفیت محصول اثر منفی می‌گذارد و باعث کاهش عملکرد می شود. برای کاهش خسارت خشکی در محصولات، باید از راه کارهای مختلفی همانند نانوکودها استفاده کرد. کاربرد نانو کود یک روش مهم و اقتصادی برای تولید پایدار محصولات و سازگار با محیط زیست است. استفاده از نانو پتاسیم و سیلیسیم به دلیل اندازه کوچک، حلالیت و پایداری بالا در محلول غذایی، سبب افزایش جذب مواد غذایی در گیاه میگردد. این پژوهش به منظور بررسی اثرات نانوکود پتاسیم-سیلیسیم در کاهش اثرات تنش کم‌آبی در توت‌فرنگی رقم پاروس صورت گرفت. آزمایش به صورت طرح فاکتوریل سه فاکتوره در قالب طرح کاملا تصادفی با تیمارهای، آبیاری در دو سطح (آبیاری کامل به صورت یک روز در میان در حد ظرفیت زراعی و آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی)، کودهی نانو پتاسیم-سیلیسیم در 4 سطح (0، 1، 2 و 3 گرم در لیتر) و تعداد دفعات محلول پاشی در 3 سطح (3، 6 و 9 مرحله) قبل از گلدهی در مرحله رویشی انجام گردید. برای اجرای آزمایش، نشاهای توت‌فرنگی رقم پارس در گلدان‌های چهار لیتری در گلخانه کشت شدند. نتایج به دست آمده نشان دادند که تیمار 9 بار محلول‌پاشی و غلظت 3 گرم درلیتر نانوکود باعث افزایش معنی‌دار تعداد میوه، عملکرد، وزن خشک طوقه، وزن خشک کل در توت‌فرنگی رقم پاروس شد. سطح برگ تحت تاثیر تیمار آبیاری کامل به‌طور معنی‌دار نسبت‌ به تیمار 50 درصد آبیاری افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد که کاربرد 3 گرم نانوکود سبب افزایش پایداری غشاء، محتوای نسبی آب برگ و فنول کل میوه گردید. محتوای پراکسید هیدروژن و پروتئین کل برگ و آنزیم فعالیت آنزیم پراکسیداز تحت تاثیر تیمارهای اعمال شده قرار نگرفتند. بیشترین میزان پرولین (12 میلی‌گرم بر گرم وزن تر) به‌طور مشترک در تیمارهای 9 بار محلول‌پاشی و آبیاری کامل با کاربرد نانو کود پتاسیم-سیلیسیم و 6 بار محلول‌ پاشی در تیمار 50 درصد آبیاری با کاربرد 1 گرم در لیتر مشاهده شد. بیشترین میزان کربوهیدرات (28 میلی‌گرم در گرم وزن تر) به ‌طور مشترک در تیمارهای 9 بار محلول‌پاشی و آبیاری 50 درصد با کاربرد 1 گرم در لیتر نانو کود پتاسیم-سیلیسیم و در آبیاری کامل 3 بار محلول‌پاشی با کاربرد 1 گرم در لیتر مشاهده شد. غلظت عناصر غذایی آهن، روی، کلسیم و پتاسیم تحت تاثیر تیمارهای غلظت نانوکود پتاسیم-سیلیسیم ، تعداد دفعات محلول‌پاشی و همچنین آبیاری در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار بود. اما مقدار منیزیم تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. به طورکلی کاربرد غلظت 3 گرم درلیتر علاوه بر بهبود خصوصیات مورفولوژیکی، باعث بهبود محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء سلولی، میزان پرولین، کربوهیدرات ، فنول و عناصر شد. کاربرد 3 گرم در لیتر نانو کود پتاسیم-سیلیسیوم و افزایش دفعات محلول‌پاشی علاوه ‌بر تعدیل وضعیت تنش کم آبی می تواند سبب افزایش عملکرد محصول در شرایط بدون تنش گردد.