تیمور جوادی

تنش های محیطی، از جمله تنش شوری، تمام جنبه های رشد و نمو گیاه را تحت تأثیر قرار می دهند. نانوتکنولوژی از نانوذرات برای بهبود تحمل گیاه در برابر تنش های محیطی استفاده می کند. روی یکی از عناصر ریز مغذی ضروری برای تغذیه گیاه است. محلول پاشی نانوذرات اکسید روی می تواند روشی موثر برای افزایش جذب روی و افزایش عملکرد باشد. آزمایشی به منظور بررسی اثر نانوذرات روی بر خصوصیات رویشی، فیزیولوژیکی و عملکردی توت فرنگی (Fragaria × ananassa Duch) رقم آروماس انجام شد. آزمایش فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و 6 تیمار در شرایط گلخانه ای و بدون خاک انجام شد. فاکتورها روی با سه سطح (9/1 میلی گرم در لیتر سولفات روی، 03/0 و 06/0 میلی گرم در لیتر نانوذرات روی) و عامل دوم تنش شوری (صفر و 50 میلی مولار) بودند. نتایج نشان داد که صفات رویشی (وزن خشک ریشه، طوقه، ساقه و وزن خشک کل، حجم ریشه، تعداد طوقه و سطح برگ) با نانوذرات روی بهبود یافت. محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشای سلولی، کربوهیدرات ها و پروتئین های محلول کل، کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئیدها، غلظت آهن و روی، عملکرد میوه ویتامین C، مواد جامد محلول، آنتوسیانین ها، فنل ها، ظرفیت آنتی اکسیدانی و آنتی اکسیدانی به دلیل تنش شوری کاهش یافت. اما میزان کربوهیدرات ها و پروتئین های محلول کل برگ، کلروفیل a و کل، عملکرد میوه در تیمار نانوذرات روی 06/0 میلی گرم در لیتر بیشتر بود. در اثر تنش شوری، میزان پرولین، پراکسید هیدروژن، مالون دی آلدئید، فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز، میزان سدیم، نسبت سدیم به پتاسیم و اسیدیته قابل تیتراسیون افزایش یافت. نانوذرات روی در هر دو شرایط بدون شوری و تنش شوری باعث بهبود صفات رویشی، فیزیولوژیکی، عملکرد و برخی خواص کیفی و خاصیت ضداکسایشی توت‎فرنگی رقم آروماس شد. بر اساس نتایج مطالعه حاضر، تیمار نانوذرات روی و به ویژه غلظت 06/0 میلی گرم در لیتر نانوذرات روی می تواند با بهبود صفات رویشی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی، اثرات نامطلوب تنش شوری را در توت‎فرنگی رقم آروماس بهبود بخشد.