رسالت اصلی بسیاری از متون ادبی آموزش و تعلیم و تربیت است. این متون مسایل اخلاقی، مذهبی، فلسفی، اجتماعی و غیره را به شکل ادبی عرضه می کند. دیوان پروین اعتصامی یکی از بهترین نمونه های ادبیات تعلیمی است که مضامین اخلاقی، اجتماعی و فلسفی را در قالب مناظر به نظم کشیده است. این دیوان حاوی 106 مناظره به شکل گفتگوی یک جانبه و گاهی دو طرف است که بر زبان انسان ها، حیوانات و اشیا جاری شده است. هدف پژوهش حاضر تبیین نظم فلسفی و اجتماعی موجود در این مناظرات نیز موضع گیری راوی نسبت به آن موضوعات است. از میان کل مناظرات 62 مناظر داری مضمون نظم چه در قالب دفاع چه اعتراض است. در این مناظرات راوی معمولا در مواجهه با نظم فلسفی دو نوع موضع گیری گاهی پذیرش گاهی اعتراض دارد. اما در طرح نظم اجتماعی نگاهی انتقادی دارد.
