سلامت تحت تأثیر محیط زندگی، عواملی مانند آب و فاضلاب سالم و بهداشتی، تغذیه، فقر، شرایط کاری، آب و هوا یا دسترسی به مراقبتهای بهداشتی قرار دارد. بر اساس اعلام کمیسیون سازمان بهداشت جهانی در مورد عوامل مؤثر بر سلامت، نابرابری یکی از علل عمده فقر سلامت و در نتیجه معلولیت است. این تحقیق به بررسی رابطه بین میزان معلولیت و سطح توسعه انسانی در شهرستانهای استان کردستان پرداخته است. این بررسی به روش اسنادی انجام شد و گردآوری اطلاعات با مراجعه به اسناد و مدارک لازم (تحلیل ثانویه) صورت گرفته است. دادههای مرکز آمار ایران، مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر سازمانها و دستگاههای متولی همچون بهزیستی مورد استفاده قرار گرفتهاند. جامعه آماری شامل کل جمعیت استان کردستان و شهرستانهای آن با تمرکز بر جمعیت معلول بوده است. در این تحقیق از روش نمونهگیری استفاده نشده و اطلاعات به صورت کلی از اسناد و آمارهای موجود استخراج شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که تعداد و نسبت جمعیت معلول به ازای هر هزار نفر جمعیت در کل استان کردستان طی سالهای 1385 الی 1401 روندی صعودی را طی کرده است. بهویژه در سال 1401 با میزان 23.3 در هزار نفر، بالاترین میزان معلولیت ثبت شده است. در سال 1385، شهرستانهای بانه، مریوان و سقز بیشترین میزان معلولیت را داشتهاند. در سال 1390 نیز مریوان، سروآباد و بانه بیشترین میزان معلولیت را به خود اختصاص دادهاند. در هر دو دوره 1385 و 1390، در تمامی شهرستانها، میزان معلولیت در مردان بیشتر از زنان بوده است. نیز، رابطه معناداری بین سطح توسعه انسانی و میزان معلولیت مشاهده شده است؛ شهرستانهای توسعهیافتهتر، میزان معلولیت کمتری داشتهاند و برعکس. بنابراین توزیع متوازن خدمات بهداشتی، آموزشی و اقتصادی: برنامهریزی برای توزیع عادلانه امکانات و خدمات در سطح استان و جلوگیری از تمرکز آنها در چند شهرستان خاص باید در اولویت قرار گیرد.
