شهرام کبودوندپور

اکوسیستم های رودخانه ای بستر زیست طیف وسیعی از زیستمندان از جمله؛ ماهیان، حشرات آبزی، پلانکتون های جانوری و گیاهی، پرندگان کنارآبزی و پستاندارانی نظیر؛ شنگ به شمار می روند. لذا شناخت اجزای تشکیل دهنده ی این اکوسیستم های طبیعی در راستای مدیریت پایدار و بهره برداری بهینه از این منابع بسیار حایز اهمیت است. از این رو به منظور شناسایی جوامع ماکروزئوبنتوز رودخانه قشلاق سنندج، بر اساس آشفتگی های محیطی مانند؛ تلاقی رود جدید، تاثیر سد، ورود فاضلاب انسانی، کشاورزی و یا صنعتی که این رودخانه در طول مسیر تحت تاثیر قرار می دهند، 6 ایستگاه نمونه برداری که تقریبا مسیری به طول 60 کیلومتر از این رودخانه را شامل، انتخاب شد. نمونه برداری در خلال اردیبهشت ماه تا مهر ماه سال 1389 به صورت ماهانه از 6 ایستگاه (با 3 تکرار در هر ایستگاه) با استفاده از نمونه گیر سوربر (اندازه 3*30 سانتی متر و مش سایز 80 میکرون) صورت گرفت. مجموعا 108 نمونه ی ماکروزئوبنتوزی جمع آوری شدند. نمونه ها پس از تثبیت با فرمالین 4 درصد به آزمایشگاه انتقال یافته و با استفاده از کلید شناسایی معتبر مورد شناسایی و به لحاظ فراوانی و بیوماس مورد ارزیابی قرار گرفتند. در کل 59 خانواده از 18 راسته، 6 رده و 4 شاخه از جوامع ماکروزئوبنتوزی در طول این رودخانه شناسایی شدند. بیشترین تنوع را راسته Diptera با 16 خانواده از حشرات آبزی از شاخه Arthropoda به خود اختصاص داد و کمترین تنوع به راسته ی Pharyngobdellidae با 1 خانواده از شاخه Annelida رده ی Hirudinea اختصاص یافت. از راسته های دیگر شامل؛ Oligochaeta، Hemiptera، Odonata، Ephemeroptera، Rhynchobdellidae ، Coleoptera، Trichoptera، Lepidoptera، Megaloptera، Prosobranchiata و pelecypoda به ترتیب 4 ، 2 ، 7 ، 4 ، 4 ، 1 ، 1، 5، 6، 5، و 2 خانواده شناسایی شدند. نتایج حاکی از تنوع قابل ملاحظه ج.امع ماکروزئوبنتوزی این رودخانه بود که می بایست در برنامه های مدیریتی این رودخانه لحاظ شود.