شهرام کبودوندپور

هدف از این مطالعه بررسی رژیم غذایی و تعیین گستره خانگی گونه لاک پشت مهمیزدار در منطقه حفاظت شده بدر و پریشان است. منطقه حفاظت شده بدر و پریشان در فاصله 12 کیلومتری جنوب شهر قروه و بین استان های کردستان و کرمانشاه قرار دارد. مطالعه میدانی در منطقه مورد مطالعه در طول ترانسکت های تصادفی در بهار و تابستان 1397 و 1398 انجام شد. جهت ثبت اطلاعات خرد زیستگاه لاک پشت ها از پلاتی به شعاع 5/2 متر استفاده گردید. هنگام مشاهده لاک پشت ابتدا توسط دستگاه GPS طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع محل مشاهده و سپس ویژگی های زیستی و زیستگاهی آن ثبت شـد. برای ثبـت دمـای بـدن گونـه و دمـای خـرد زیستگاه آن از دستگاه دماسنج لیزری استفاده شد. بررسی ترکیب رژیم غذایی گونه لاک پشت مهمیزدار به روش تجزیه و تحلیل سرگین و تعیین گستره خانگی خطی به روش نخ و قرقره انجام گرفت. مسیرهای ثبت شده همه لاک پشت ها توسط GPS وارد GIS شد و اندازه گستره خانگی خطی لاک پشت مهمیزدار برآورد گردید. برای تعیین پهنای آشیان بوم شناختی از شاخص های لوینز، شانون-وینر و اسمیت استفاده شد. جهت به دست آوردن اهمیت و ارجحیت طبقه های مواد غذایی از شاخص اهمیت نسبی استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده های بخش زیستگاه با استفاده از سه آزمون تجزیه واریانس یک طرفه، تی تست و کای اسکوئر صورت گرفت. بر اساس نتایج این مطالعه در رژیم غذایی لاک پشت مهمیزدار در منطقه حفاظت شده بدر و پریشان در مجموع 19 گونه گیاهی شناسایی شد. بیشترین شاخص اهمیت نسبی به ترتیب متعلق به تیره گندمیان (Poaceae)، جنس های گون (Astragalus sp) و علف پشمکی (Bromus sp) بودند. پناه گونه لاک-پشت مهمیزدار در منطقه مورد مطالعه گونه گون بوته ای (Astragalus verus) و پس از آن گونه سازو (Juncus sp) که در نزدیکی منابع آبی رشد منطقه رشد می کند و زمانی که در تابستان میزان پوشش گیاهی کم می شود از گونه شبدر (Trifolum sp) برای پناه استفاده می نماید. در این مطالعه بیشترین و کمترین طول کاراپاس لاک پشت مهمیزدار به ترتیب متعلق به جنس ماده (26 سانتی-متر) و لاک پشت نابالغ (5 سانتی متر) بود. نتایج نشان داد طول گستره خانگی خطی برای لاک پشت های نر با میانگین 73/37 متر در روز است در حالی که طول گستره خانگی خطی در لاک-پشت های ماده بزرگ تر از نرها با میانگین 29/44 متر در روز است. حداکثر مسافت برای لاک پشت نر و ماده به ترتیب 73 متر و 68 متر در روز بود. مقادیر شاخص های اسمیت و شانون-وینر نشان داد که گونه لاک پشت مهمیزدار در منطقه مورد مطالعه پهنای آشیان بوم شناختی غذایی گسترده-ای دارد. داده های پایه به دست آمده از این پژوهش می تواند جهت حفاظت مؤثر و همچنین تهیه برنامه مدیریتی این گونه آسیب پذیر در منطقه حفاظت شده بدر و پریشان به کار رود.