شهرام کبودوندپور

این مطالعه باهدف برآورد جمعیت و تعیین عوامل کلیدی در انتخاب زیستگاه گونه لاک پشت مهمیزدار در منطقه حفاظت شده بدر و پریشان استان کردستان انجام شد. بررسی های میدانی در بهار و تابستان سال های 1398-1397 با استفاده از روش صید- نشانه گذاری- رهاسازی و صید مجدد در طول ترانسکت های خطی با عرض حداقل 10 متر و طول یک کیلومتر انجام و پس از مشاهده گونه، پلاتی به شعاع 2.5 متر به مرکز مشاهده لاک پشت زده شد و مختصات نقطه حضور با GPS ثبت، اطلاعات خرد زیستگاه شامل درصد پوشش گیاهی داخل پلات، درصد بدون پوشش گیاهی داخل پلات، میانگین پوشش گیاهان داخل پلات، گونه های گیاهی غالب داخل پلات و ارتفاع بلندترین گیاه داخل پلات، همچنین ویژگی های زیستی گونه شامل رنگ لاک، طول و عرض مستقیم کاراپاس و پلسترون، سن، وزن و جنسیت گونه در فرم تهیه شده، ثبت گردید. کاراپاس لاک پشت ها با استفاده از لاک ناخن مشکی نشانه گذاری شده و دقیقاً در محل صید رها شدند. برای بررسی انتخاب خرد زیستگاه توسط گونه از داده های مربوط به 102 لا ک پشت مهمیزدار شامل50 نمونه نر، 49 نمونه ماده و 3 نمونه نابالغ با استفاده از آزمون تحلیل مؤلفه اصلی و برای برآورد جمعیت از داده های مربوط به 45 فرد لاک پشت مهمیزدار با استفاده از روش لینکلن- پترسون استفاده شد. نتایج برآورد جمعیت لا ک پشت مهمیزدار در منطقه حفاظت شده بدر و پریشان نشان داد به طور میانگین اندازه جمعیت گونه 28 فرد در هکتار و اندازه جمعیت در محدوده مطالعاتی با مساحت 3885 هکتار از منطقه حفاظت بدر و پریشان، 108780 لاک پشت مهمیزدار است. نتایج به دست آمده از آزمون آماری PCA نشان داد مهم ترین عامل در انتخاب زیستگاه توسط لاک پشت مهمیزدار در منطقه حفاظت شده بدر و پریشان درصد پوشش گیاهی داخل پلات است هرچه پوشش منطقه متراکم تر باشد امنیت و مقدار غذا در دسترس گونه بیشتر است. همچنین نتایج مشاهدات میدانی نشان داد لاک پشت مهمیزدار بخش هایی از زیستگاه که پوشش گیاهی متراکم بوته ای دارد را به نسبت سایر بخش های زیستگاه ترجیح می دهد. لاک پشت مهمیزدار در منطقه موردمطالعه بیشتر در محدوده ارتفاعی 2300-2200 متر مشاهده شد. بر اساس مشاهدات میدانی زمان اوج فعالیت روزانه گونه در منطقه بدر و پریشان از ساعت 10 تا 14 است. بزرگ ترین لاک پشت مشاهده شده نمونه ماده با طول کاراپاس 26 سانتی‎متر و مسن ترین لاک پشت 20 سال و در هر دو جنس ماده و نر ثبت شد. بر اساس مشاهدات میدانی مهم ترین عامل تهدید گونه در محدوده مطالعاتی فعالیت های انسان شامل: کشاورزی، دامداری، تخریب زیستگاه طبیعی و آتش سوزی است.