محلول‌پاشی تنظیم‌کننده‌های رشد و مواد آلی می‌تواند بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان زراعی مهمی چون نخود تأثیر بگذارد. با توجه به اهمیت نخود از نظر ارزش غذایی و مساحت کشت آن در دیم‌زارها، این پژوهش با هدف بررسی اثر کاربرد سطوح مختلف اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بر عملکرد و کیفیت دانه نخود، به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل محلول‌پاشی برگی اسید هیومیک در سه سطح صفر، ۳ و ۶ لیتر در هکتار به عنوان فاکتور اول و اسید سالیسیلیک در چهار سطح صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی‌گرم در لیتر به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. گیاهان در دو مرحله شروع ساقه‌رفتن (BBCH 30) و قبل از گلدهی (BBCH 59) محلول‌پاشی شدند. صفات رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد نخود تحت تأثیر اثر ساده محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید قرار گرفتند. غلظت‌های فسفر، روی، آهن و منگنز دانه تحت تأثیر اثر متقابل محلول‌پاشی اسید هیومیک و سالیسیلیک اسید معنی‌دار شد. نتایج نشان داد که بلندترین گیاهان مربوط به غلظت ۱۵۰ میلی‌گرم در لیتر اسید سالیسیلیک و کاربرد ۳ و ۶ لیتر در هکتار اسید هیومیک بودند. از سوی دیگر، گیاهان محلول‌پاشی شده با ۱۵۰ میلی‌گرم در لیتر اسید سالیسیلیک (۰۷/۴ عدد) به طور معنی‌داری تعداد شاخه بیشتری نسبت به گیاهان شاهد داشتند. بیشترین تعداد غلاف در بوته (۸۷/۲۰ عدد) و تعداد دانه در بوته (۴۹/۳۳ عدد) با کاربرد ۱۵۰ میلی‌گرم در لیتر اسید سالیسیلیک به دست آمد.کاربرد غلظت ۱۵۰ میلی‌گرم در لیتر اسید سالیسیلیک به ترتیب باعث افزایش ۲/۳۵ و ۸/۲۶ درصدی تعداد دانه در متر مربع و وزن صد دانه نخود نسبت به شاهد شد. همچنین مشخص شد که بیشترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه و شاخص برداشت با کاربرد ۱۵۰ میلی‌گرم در لیتر اسید سالیسیلیک به دست آمد. علاوه بر این، با افزایش غلظت اسید سالیسیلیک، میزان پتاسیم دانه نیز افزایش یافت. از سوی دیگر، محلول‌پاشی گیاهان نخود با اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک باعث افزایش میزان عناصر غذایی دانه نخود شد و بدین ترتیب کیفیت دانه نخود را ارتقا داد. به‌طور کلی، نتایج نشان داد که محلول‌پاشی اسید هیومیک با غلظت ۶ لیتر در هکتار و اسید سالیسیلیک با غلظت ۱۵۰ میلی‌گرم در لیتر نقش موثرتری در افزایش رشد، غلظت عناصر، عملکرد و اجزای عملکرد نخود داشتند. بنابراین، محلول‌پاشی اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک می‌تواند به عنوان یک راهکار مناسب جهت افزایش عملکرد و کیفیت دانه نخود مورد استفاده قرار گیرد.
