امروزه مهمترین اصل برای دستیابی به حاصلخیزی خاک و تغذیه مناسب گیاهی در کشاورزی ارگانیک، استفاده از نهاده های آلی و زیستی به جای کودهای شیمیایی می باشد. کاربرد این نهاده ها، علاوه بر تأمین سلامت گیاهان دارویی موجب حفاظت محیط زیست نیز می شود. این پژوهش، به منظور ارزیابی کاربرد ورمی کمپوست و اسید هیومیک بر صفات مورفولوژیک، عملکرد، درصد و ترکیب های اسانس در کشت ارگانیک گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L.)انجام شد. برای بررسی اثر تیمارهای ورمی کمپوست در سه سطح (0، 5 و 10 تن در هکتار) و اسید هیومیک در سه سطح (0، 5/0 و 1 درصد) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته و تعداد چترک در چتر، از کاربرد سطح سوم ورمی کمپوست حاصل گردید. سطح سوم اسید هیومیک نیز موجب افزایش معنیدار صفات ارتفاع بوته و تعداد چترک در چتر شد. براساس اثرات هم افزایی بین ورمی کمپوست و اسید هیومیک، بیشترین تعداد چتر در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس از کاربرد توأم سطح سوم ورمی کمپوست و سطح سوم اسید هیومیک بدست آمد. بنابراین به نظر می رسد که می توان از کودهای آلی مانند ورمی کمپوست و اسید هیومیک بهعنوان جایگزینی مناسب برای کودهای شیمیایی برای حصول شرایط مطلوب برای بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی زنیان استفاده کرد.
