نثر داستانی و روایی از ابتدا در ادبیات عربی وجود داشته؛ اما رمان به معنای امروز خود یک ژانر ادبی جدید است که با نگارش رمان های تاریخی شروع شد و الگو گرفتن از نویسندگانی چون والتر اسکات، تولستوی و دیگران در رواج آن مؤثر بود. رمان تاریخی یکی از انواع داستانی است که نویسنده با استفاده از عناصر داستان و شخصیت های واقعی یا خیالی، حادثه ای تاریخی را باز آفرینی کرده و آن را به نوعی دست مایه محتوا، پیرنگ و طرحواره اثر خود قرار داده است. این مقاله با روش تحلیلی عوامل تأثیرگذار در شکل گیری رمان تاریخی و ویژگی های آن را در مصر بررسی نموده است. نتایج پژوهش نشان می دهد به تصویر کشیدن واقعیت هایی چون: استعمار خارجی، استبداد داخلی؛ مثل حضور انگلیسی ها در مصر و فرانسوی ها در الجزائر و اسرائیلی ها در فلسطین و شکست اعراب از اسرائیل و حکومت عثمانی ها و عدم وحدت اعراب و نیز بیان رنج هایی که در پی حوادثی چون بازگشت مسیحیت به غربِ جهان اسلام و سرکوب مسلمانان اندلس، جنگ های صلیبی و مبارزات اعراب با اسرائیل باعث گرایش به حوادث تاریخی شد. به تصویر کشیدن ناهنجاری های اجتماعی و ابعاد منفی جوامع چون: تعصب و فرقه گرایی، ظلم، انحرافات اخلاقی، نبود آزادی های فردی و اجتماعی، مبارزه با بی هویتی تاریخی، قومی یا ملی که در پی مشکلات اقتصادی و رشد خرافات و بویژه پس از جنگ های جهانی در برخی کشورهای عربی به وجود آمد و نیز تحولات دمکراتیک و جامعه گرایانه در این کشورها در افزایش رمان های تاریخی مؤثر بود. در بیشتر رمان های تاریخی عربی هدف نویسنده صرفا روایت تاریخ نیست بلکه او بر آن است با سبکی روایی و به واسطه شخصت ها و با استفاده از عناصر داستان و اطلاعات تاریخی روایتی روش مند در سیر حوادث بیافریند.
