شهلا حسینی

جنس Allium متعلق به خانوادهی Amaryllidaceae (نرگسیان) میباشد، که شامل بیش از 1000 گونه دوساله یا چندساله، پیازدار و برخی دیگر دارای ریزوم یا ریشه ذخیرهای که دارای خواص دارویی و زینتی است. دانش سیتوژنتیک اثرات ژنتیکی، رفتار و ساختار کروموزومها را موردمطالعه قرار میدهد. مطالعات سیتوژنتیک دارای اهمیت زیادی است از جمله: برای شناخت ویژگیهای ژنتیکی گیاه (بومی، وحشی) و تشخیص وضعیت کروموزومهای گیاه است و با استفاده از اطلاعات کروموزومی مقایسهی گونهها و جمعیتها ممکن میشود. در مطالعه حاضر غدهی پیاز گونههایی از زیرجنس های Allium و Melanocrommyum از حوزههای مختلفی از منطقه سارال استان کردستان جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. گونههای مورد مطالعه شامل: A.Saralicum،A. haemanthoides ، A. ubipetrense، A. stipitatum و A. ampeloprasum بودند. در این تحقیق ساختار و وضعیت کروموزومهای گونهها با استفاده از روش سیتوژنتیک کلاسیک (اسکواشینگ) مورد بررسی قرار گرفت. از نرمافزار ایدیوکار برای محاسبه پارامترهای کاریوتیپی و کروموزومی استفاده شد. از هر گونه حداقل 5 پلاک سلول متافازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بجز گونه A. ampeloprasum که تتراپلویید بود بقیه گونه ها دیپلوئید بوده و دارای عدد پایه کروموزومی 8x= هستند. در گونه A. saralicum یک جفت ریز ماهواره بر روی بازوهای کوچک کروموزوم ها و همچنین در گونه های A. Saralicum، A. haemanthoides و A. stipitatum 1-2 B کروموزوم مشاهده شد. در این مطالعه تصویر میکروسکوپی پلاک های کروموزومی متافازی، ایدیوگرام و مشخصات کاریوتیپ گونه های موردمطالعه ارائه شده است. لازم به ذکر است سیتوژنتیک گونه A. Saralicum برای اولین بار گزارش شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که A. ubipetrense و A. stipitatumبه ترتیب متقارن ترین و نامتقارن ترین کروموزومها را دارند. فرمول کاریوتیپی گونه ها به شرح ذیل تعیین گردید: A. ubipetrense =16m A. saralicum= 14m+2sm A. stipitatum= 10m+6sm A. haemanthoides= 10m+6sm