در طی سال های اخیر بایوچار به عنوان یک ترکیب آلی غنی از کربن برای افزایش مواد آلی در خاک های با حاصلخیزی کم و بهبود خصوصیات مختلف خاک بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. بایوچار یا ذغال زیستی از بقایا و ضایعات کشاورزی طی فرآیند پیرولیز یا گرماکافت در غیاب اکسیژن یا اکسیژن کم تولید می شود. در این پژوهش اثر بایوچار بلوط بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک، رواناب و فرسایش آبی دو کاربری مختلف کشاورزی با بافت شنی رسی لومی و مرتعی با بافت لومی شنی در شرایط آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. بایوچار مورد استفاده در این پژوهش از بقایای سرشاخه های چوب بلوط باقی مانده از عملیات گلازنی جنگلهای استان کردستان طی فرآیند گرماکافت در سه دمای 300، 400 و 500 درجه سانتی گراد در کوره ساخته شده برای این منظور تولید شد. نمونه های خاک برداشت شده از دو کاربری کشاورزی و مرتع پس از انتقال به آزمایشگاه، هوا خشک شد و بعد از الک کردن، بایوچار در سه مقدار 130، 260 و 390 گرم (2، 4 و 6 درصد وزنی) به نمونه های خاک اضافه و مخلوط شد و طی سه مدت زمان نگهداری 30، 60 و 90 روز و در دو تکرار در شرایط آزمایشگاهی قرار داده شد. به-منظور بررسی تاثیر بایوچار بر رواناب، فرسایش و تولید رسوب تیمارهای مختلف از دستگاه شبیه ساز باران Eijkelkamp استفاده شد. در این پژوهش اسیدیته، هدایت الکتریکی، مواد آلی، نیتروژن کل، فسفر تبادلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، کربنات کلسیم معادل، سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم تبادلی، جرم مخصوص ظاهری، جرم مخصوص حقیقی، حدود آتربرگ، هدایت هیدرولیکی اشباع، ظرفیت رطوب مزرعه، شاخص فعالیت رس، میزان فرسایش و تولید رسوب تیمارها، اسیدیته ی رواناب، هدایت الکتریکی رواناب، فسفر محلول، سدیم، پتاسیم و کلسیم محلول، کربنات و بیکربنات محلول، حجم رواناب، آستانه شروع رواناب و میزان کدورت رواناب سنجش شد. تاثیر متغیرهای نوع کاربری، دمای تولید بایوچار، مقدار بایوچار و زمان نگهداشت بایوچار در خاک و اثرات متقابل آن ها بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، رواناب و فرسایش با آزمون GLM و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون دانکن در سطح اعتماد 95 درصد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که استفاده از بایوچار موجب افزایش اسیدیته (PH)، هدایت الکتریکی، مواد آلی، نیتروژن کل، فسفر تبادلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، پتاسیم تبادلی، کلسیم تبادلی، منیزیم تبادلی، رطوبت حد خمیری، رطوبت حد روانی، شاخص فعالیت رس، رطوبت ظرفیت مزرعه، هدایت هیدرولیکی اشباع، سدیم محلول، پتاسیم و کلسیم محلول و آستانه شروع رواناب در تیمارهای خاکهای کشاورزی و مرتعی و کاهش جرم مخصوص حقیقی، جرم مخصوص ظاهری، تولید رسوب، حجم رواناب، میزان کدورت، بیکربنات محلول، هدایت الکتریکی رواناب (EC) در تیمارهای هر دو نوع خاکهای کشاورزی و مرتعی شد. همچنین افزایش کربنات و فسفر محلول در رواناب خروجی از تیمارهای خاک مرتعی، اسیدیته ی رواناب و شاخص خمیری در خاک کشاورزی و کاهش فسفر محلول و کربنات محلول در تیمارها ی خاک کشاورزی و کاهش شاخص خمیری و کلسیم کربنات معادل درتیمارها ی خاک مرتعی شد. بطور کلی می توان نتیجه گرفت که استفاده از بایوچار باعث بهبود خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی خاک و کاهش فرسایش و تولید رسوب تیمارهای هر دو نوع کاربری شد لذا می توان از آن برای بهبود خصوصیات خاک و افزایش مواد آلی در خاک استفاده کرد.
