شمس الدین احمدی

سلول های بنیادی دارای دو ویژگی تکثیر و تمایز هستند و با توجه به توانایی آن ها در تمایز به انواع مختلفی شامل سلول های همه توان، پرتوان، چند توان تک توان طبقه بندی می شوند. سلول های همه توان، سلول های بنیادی هستند که قادرند علاوه بر تولید همه سلول های بدن، سلول های خارج جنینی مانند جفت را نیز تولید نمایند. سلول های پرتوان عبارتند از سلول هایی که قادرند همه انواع سلول های یک فرد بالغ را تولید نمایند ولی قادر به تولید سلول های خارج جنینی نیستند. سلول های چند توان هم، مانند سلول های بنیادی بزرگسالان قادر هستند به یک رده خاصی از سلول ها، همانند سلول های خونی تمایز شوند. بالاخره سلول های تک توان تنها قادر هستند به یک نوع خاص از سلول ها تمایز یابند. در یک تقسیم بندی دیگر، سلول های بنیادی را به انواع جنینی و بالغ تقسیم می کنند. سلول های بنیادی جنینی در جنین جود دارند و از نظر توان تمایز دارای انواع همه توان، پرتوان، چند توان و تک توان هستند. اما سلول های بنیادی بالغ که پس از دوران جنینی و تولد، در بدن یک فرد وجود دارند و از نظر توان تمایز دارای انواع چند توان و تک توان می باشند. بافت هایی که سلول های بنیادی بالغین در آنها یافت می شوند عبارتند از: مغز استخوان، خون محیطی، مغز، عروق خونی، پالپ دندان، عضله اسکلتی، پوست، کبد، پانکراس، قرنیه، شبکیه، سیستم گوارش. برای الین بار در سال 1998 سلول های بنیادی جنینی انسان کشف دند و در کمتر از 10 سال بعد از آن یک دانشمند ژاپنی در سال 2007 توانست که سلول های بنیادی بالغ را با القای بعضی از ژن های آنها، به سلول های بنیادی همه توان تبدیل کند که توانایی تمایز و تبدیل شدن به هر بافتی از بدن را دارا بودند. این سلو های بنیادی را سلول های بنیادی القا شده iPSC می نامند. یک سال پس از آن ایشان و یک سری دانشمند آمریکایی در سال 2008 توانستند که سلول های بنیادی القا شده را به سلول ها حرکتی عصبی تمایز دادند و در درمان اختلال حرکتی به کار گرفتند. امروزه دانشمندان در خیلی از آزمایشگاه ها تلاش می کنند تا بتوانند که سلول های بنیادی بالغین را درکشت سلول به انواع سلول ها اختصاصی تبدیل کنند تا از آنها برای درمان بیماری ها وصدمات بافتی استفاده کنند. از پتانسیل های درمانی این سلول ها می توان جایگزینی سلول های تولیدکننده دوپامین در مغز در بیماری پارکینسون، تولید