هدف: مصرف مزمن مورفین موجب اعتیاد می شود که یک چالش ملی است و مشکلات خانوادگی مانند از هم پاشیدن خانواده ها، مشکلات بهداشتی مانند انتقال بیماری های عفونی بین افراد معتاد، هزینه های درمان ناشی از آنها و مشکلات اقتصادی مانند بیکاری را به همراه خواهد داشت. دانستن مکانیسم های مولکولی اعتیاد به مورفین می تواند منجر به توسعه روش های جدید برای حفظ اثرات ضد دردی دارو در درمان دردهای شدید و نیز جلوگیری از اعتیاد به دارو و عوارض ناشی از آن شود. مواد و روش ها: پس از تزریق مکرر مورفین و القای تحمل و وابستگی به مورفین در مدل رت نژاد ویستار، در پنج ناحیه مغزی تغییرات مولکولی در سطح بیان ژن و پروتئین های مرتبط با اثرات مورفین بررسی شد. همچنین بیان شش میکروRNA و چهار lncRNA نیز که از نظر زیستی با اعتیاد مرتبط بودند، در این نواحی مغزی بررسی شد. نتایج: تغییرات بیان ژن و پروتئین در مغز میانی، استریاتوم، قشر پیش پیشانی، هیپوکامپ و هیپوتالاموس پس از القای تحمل به مورفین در گیرنده های مو-اوپیوئیدی، دوپامینی، کانابینوئیدی، سایتوکاین های پیش التهابی و گیرنده های آنها، گیرنده های شبه Toll و مسیرهای پیام رسانی پایین دست گیرنده ها شامل کینازهای مختلف و عوامل رونویسی، به صورت اختصاصی در هر ناحیه مشاهده شد. تغییرات در بیان میکروRNAها نیز در این نواحی به ویژه در mir-133b، mir-339 و mir-365 در مغز میانی، استریاتوم و قشر پیش پیشانی دیده شد. بیان RNAهای غیر کدکننده طویل نیز شامل H19، MALAT1، MIAT1 و BC1 در نواحی مغزی مرتبط با پاداش به ویژه در مغز میانی و استریاتوم تفاوت های معناداری با گروه کنترل داشت. نتیجه گیری: می توان نتیجه گیری نمود که تغییرات مولکولی در نواحی مزوکورتیکولیمبیک در القای تحمل به اثرات ضددردی مورفین، وابستگی و اعتیاد به آن نقش دارد و تغییرات مولکولی ایجاد شده در هر ناحیه مغزی کاملاً اختصاصی است. به عبارت دیگر تمامی تغییرات در همه نواحی مغزی بررسی شده یکسان نیست اما تغییرات بیشتری به ویژه در مولکول های مرتبط با التهاب عصبی در مغز میانی، استریاتوم و قشر پیش پیشانی دیده شد که احتمالاً توسط بعضی از RNAهای غیر کدکننده تنظیم می شوند. می توان نتیجه گیری نمود که تنظیم بیان ژن به وسیله RNAهای غیر کدکننده می تواند زیربنای بسیاری از تغییرات عصبی و شناختی ایجاد شده در دستگاه عصبی مرکزی پس از مصرف مزمن مورفین و القای اعتیاد باشد که لازم است در تحقیقات مرتبط با اعتیاد مورد توجه بیشتر قرار گیرند.
