شمس الدین احمدی

در میان دارو های اوپیوئیدی، مورفین موثرترین مسکن برای سرکوب درد است اما مصرف مداوم مورفین موجب تحمل، وابستگی و اعتیاد به دارو میشود. اثرات پاداشی مورفین با واسطه افزایش دوپامین میانجیگری میشود و تغییرات در بیان ژن گیرنده های دوپامینی در اعتیاد به مورفین نقش دارد. در سال های اخیر نقش RNAهای غیر کدکننده از جمله میکروRNAها و RNA های حلقوی در وابستگی به مورفین گزارش شده است. هدف از این تحقیق، بررسی میزان بیان ژن گیرنده دوپامینی نوع 2، یک نوع RNA حلقوی به نام circHomer1 و فرم خطی این ژن به نام Homer و نیز چند میکروRNA شامل miR-124-5p، miR-141-5p و miR-185-3p در استریاتوم موش های نر نژاد ویستار پس از القای وابستگی و نیز پس از ترک مورفین بود. چهار گروه رت شامل دو گروه کنترل و دو گروه تیمار استفاده شد. یک گروه کنترل و یک گروه تیمار به مدت ده روز به ترتیب تزریق مکرر سالین (1 میلی لیتر بر کیلوگرم) و مورفین (10 میلی گرم بر کیلوگرم) دو بار در روز دریافت نموند. در روز دهم برای بررسی های تغییرات بیان ژن در ناحیه استریاتوم، مغز رت های هردو گروه استخراج شد. دو گروه دیگر از رت ها پس از 10 روز تزریق مکرر سالین و یا مورفین، به مدت 30 روز دوره ترک دارو را گذراندند و استریاتوم در روز سی ام جداسازی شد. نتایج نشان داد که بیان ژن های گیرنده دوپامینی نوع 2 و miR-141-5p در ناحیه استریاتوم پس از القای تحمل و وابستگی به مورفین تفاوت معناداری بین دو گروه آزمایشی نشان ندادند. بیان ژن های Homer و circHomer1 و miR-185-3p در استریاتوم پس از القای وابستگی به مورفین در مقایسه با گروه کنترل افزایش معناداری داشتند، درحالیکه بیان ژن miR-124-5p کاهش معناداری داشت. نتایج بیان ژن پس از 30 روز ترک مورفین، افزایش معناداری را در گیرنده دوپامینی نوع 2 در ناحیه استریاتوم در بین دو گروه کنترل و تیمار نشان داد. میزان بیان ژن Homer در گروه با ترک مورفین در مقایسه با گروه کنترل کاهش معناداری داشت، اما تفاوت معناداری در بیان ژن circHomer1 در بین دو گروه آزمایشی مشاهده نشد. بیان miR-124-5p، miR-141-5p و miR-185-3p در استریاتوم پس از ترک مورفین به طور قابل توجهی در مقایسه با گروه کنترل افزایش یافت. می توان نتیجه گیری کرد که RNA های حلقوی مرتبط با ژن Homer با اثراتی که در کنترل گیرنده های دوپامینی دارند در فرآیند های مولکولی مربوط به تحمل، وابستگی و ترک مورفینی در ناحیه استریاتوم نقش دارند، به طور کلی نتایج حاضر نقش عملکردی RNA های حلقوی و میکروRNA ها را در تغییرات مولکولی مرتبط با وابستگی و ترک مورفین در استریاتوم نشان می دهند.