شمس الدین احمدی

مورفین یکی از داروهای ضد درد قوی است، اما استفاده مکرر از مورفین موجب عوارض جانبی زیادی از جمله تحمل و وابستگی می گردد و ترک دارو نیز با عوارضی به نام سندرم ترک همراه است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی تغییرات بیان ژن های فاکتورهای رشد عصبی از جمله فاکتور رشد عصبی (NGF)، فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز (BDNF)، فاکتور نوروتروفیک مشتق از سلول های گلیال (GDNF) و گیرنده های آن ها به ترتیب شامل NGFR، NTRK2 و GFRA1 در قشر مخچه رت های وابسته به مورفین و نیز پس از گذراندن دوره ترک مورفین می باشد. در این مطالعه از رت های نر نژاد ویستار استفاده شد. القای تحمل و وابستگی به مورفین پس از تزریق مکرر مورفین 10 میلی گرم/ کیلوگرم به صورت زیر جلدی دو بار در روز به مدت 10 روز متوالی ایجاد شد. گروه کنترل به جای مورفین، سرم فیزیولوژیک (1 میلی لیتر بر کیلوگرم) دریافت نمود. سپس روز دهم، در دو گروه از رت های وابسته به مورفین، مغز برداشته شد و قشر مخچه جداسازی گردید. دو گروه دیگر از رت ها پس از 10 روز تزریق مکرر سالین یا مورفین، به مدت 30 روز دوره ترک دارو را متحمل شدند و قشر مخچه 30 روز پس از ترک دارو جداسازی شد. القای تحمل به مورفین و بازگشت اثرات ضد دردی آن با آزمون صفحه داغ و وابستگی به مورفین با آزمون ترک نالوکسان تایید شد. برای بررسی بیان ژن فاکتورهای رشد عصبی از ریل-تایم PCR استفاده شد. نتایج PCR نشان داد که تغییرات معناداری در بیان ژن NGF، BDNF و GDNF به همراه گیرنده هایشانNGFR ، NTRK2 و GFRA1 در مخچه رت های وابسته به مورفین در مقایسه با گروه کنترل وجود دارد. نتایج بیان ژن در مخچه رت هایی که 30 روز دوره ترک مورفین را گذرانده بودند، در مقایسه با گروه کنترل نشان داد که افزایش قابل توجهی در بیان ژنNGF ،BDNF ، GDNF و گیرنده GFRA1 وجود داشت. همچنین درگیرنده-هایNGFR ، NTRK2 کاهش معناداری مشاهده گردید. می توان نتیجه گرفت که فاکتورهای رشد عصبی و مسیرهای پیام رسانی از گیرنده های این عوامل در قشر مخچه، ممکن است در عوارض ناشی از مصرف مکرر مورفین مانند تحمل و وابستگی به مورفین و نیز در عوارض ناشی از ترک دارو نقش داشته باشند.