شمس الدین احمدی

تزریق مکرر مورفین موجب القای تحمل به اثرات ضددردی آن می شود که موجب بی اثر شدن مورفین و نیاز به افزایش مصرف آن می گردد. مکانیسم مولکولی تحمل به مورفین تا حدی معرفی شده است اما هنوز بررسی ها در این زمینه ادامه دارد. بر اساس شواهد سال های اخیر استعمال مکرر مورفین باعث القاء آزادسازی سایتوکین های پیش التهابی و فعال شدن پیش رونده سلول های گلیا در نخاع می شود که این امر منجر به کاهش ضد دردی مورفین و بروز تحمل می شود. در مطالعه حاضر، القای تحمل به اثرات ضددردی مورفین در موش بزرگ آزمایشگاهی بالغ نر از نژاد ویستار با تزریق مکرر مورفین (10 میلی گرم/کیلوگرم) در طول هشت روز ایجاد شد. در روز هشتم به کمک آزمون صفحه داغ، القای تحمل به خاصیت ضددردی مورفین بررسی شد و سپس نواحی مغزی شامل مغزمیانی و استریاتوم استخراج گردید و بیان ژن های مربوط به سایتوکین پیش التهابی TNFα، گیرنده TNF یا TNFR، گیرنده مو-اوپیوئیدی یا MOR1، گیرنده های شبه Toll نوع 1 و 4 (TLR1 و TLR4) و مسیر پیام رسانی TLR شامل اعضای کینازهای فعال شده به وسیله میتوژن و عامل رونویسی NFκB در دو ناحیه مغز میانی و استریاتوم به کمک روش qRT-PCR بررسی شد. هدف از از این مطالعه بررسی ارتباط تغییر در سطح بیان ژن این عوامل مرتبط با التهاب عصبی و القای تحمل به مورفین بود. نتایج آزمون صفحه داغ در روز هشتم تزریق ها نشان داد که تحمل به خاصیت ضددردی مورفین ایجاد شده است. نتایج بررسی بیان ژن TNFα در مغز میانی تغییر معناداری را در بیان این ژن نسبت به گروه کنترل نشان نداد اما ژن گیرنده TNFα یا TNFR کاهش معناداری نسبت به گروه کنترل نشان داد (P <0.01). بیان ژن TNFα و TNFR در استریاتوم به ترتیب افزایش (P < 0.01) و کاهش معناداری را نسبت به گروه کنترل نشان دادند (P < 0.001). بیان ژن گیرنده MOR1 در ناحیه مغز میانی کاهش معناداری داشت اما در ناحیه استریاتوم افزایش معناداری در مقایسه با گروه کنترل نشان داد (P < 0.01). همچنین بررسی بیان هر دوی ژن های TLR1 و TLR4 در مغز میانی کاهش معنادار اما در استریاتوم افزایش معناداری را در گروه با تحمل به مورفین نسبت به گروه کنترل نشان داد (P<0.01). با بررسی بیان ژن MAPKs شامل Erk1، p38 و Jnk3 و عامل رونویسی NFκB مشخص شد که بیان این عوامل در مغز میانی تغییر معناداری نداشتند اما در استریاتوم بیان ژن p38 و Jnk3 کاهش معنادار و بیان ژن NFκB افزایش معناداری در گروه با تحمل به مورفین نسبت به گروه کنترل داشت. این نتایج به طور کلی نشان می دهد که علاوه بر گیرنده های مو-اوپیوئیدی، تغییرات در سایتوکین های پیش التهابی، گیرنده های آن ها و گیرنده های شبه Toll و مسیرهای پیام رسانی این گیرنده ها به صورت وابسته به ناحیه خاص مغزی در القای تحمل به مورفین نقش دارند.